Simon van de rivier – Boek 1 en 2

In het weekblad Kuifje verscheen een van de klassieke stripreeksen uit de jaren 1970: Simon van de rivier dat getekend en geschreven is door de Fransman Claude Auclair (1943-1990). Opmerkelijk in eerste instantie door het mooie realistische tekenwerk, dat zeker in het begin nogal beïnvloed was door Jean Giraud. Het was ook de Blueberry-tekenaar die Auclair in het begin van zijn carrière bij de hand nam en zijn eerste, korte stripverhaal voor hem schreef, evenals het eerste hoofdstuk van Jason Muller, de voorloper van Simon van de rivier. Beide strips spelen zich af in een post-atomaire wereld waarin het recht van de sterkste geldt. In deze beklemmende sfeer voelde Auclair zich vrij om zijn favoriete thema’s over ecologie, humanisme en leefgemeenschappen naar voren te brengen. Auclair geloofde sterk in de mens als individu en het recht om anders te zijn. Simon is zo iemand.

In de periode 1973 - 1988 tekende Auclair twee verschillende cyclussen van Simon van de rivier. De eerste cyclus van 6 verhalen, verschenen in 1973 - 1978 in Kuifje is nu opnieuw uitgebracht in twee boeken van een integrale uitgave. Elk boek wordt voorafgegaan door een uitgebreid dossier dat geschreven is door de Franse stripkenner Patrick Gaumer en bevat veel bijzonder beeldmateriaal zoals niet eerder gepubliceerde tekeningen en foto’s. Daarnaast interviewde Gaumer familieleden en vrienden van Auclair zoals Ravian-tekenaar Mézières, en putte hij uit diverse interviews met Auclair zelf waarvan sommigen nooit zijn gepubliceerd. Al deze achtergrondinformatie geeft de Simon verhalen nog meer diepgang en betekenis.

Boek 1
In het eerste verhaal De ballade van Roodhaar speelt Simon nog min of meer een bijrol, wat te maken heeft met het feit dat Auclair zich voor dit verhaal liet inspireren door de roman ‘Het lied van de wereld’ van Jean Giono. Door problemen met de rechthebbenden van deze roman zou het tot 1999 duren voordat De ballade van Roodhaar een eerste albumuitgave zou krijgen (in: De zwarte dame met tevens een uitgebreide Auclair biografie van Johan Vanbuylen).

De ballade van Roodhaar begint in Kuifje nr. 4, 1973

Auclair laat wel meteen de sfeer voelen die zo kenmerkend is voor de Simon serie. In een rustige verhaalopbouw en met veel natuurbeelden zet hij levensechte personages neer. Een vader zoekt hulp bij Simon om zijn opstandige zoon Roodhaar te vinden die zich verzet tegen de heersers van een stad. Het zijn onderdrukkers van de vrije mens, een thema dat steeds terugkeert in de volgende Simon verhalen. Alleen dit verhaal is in zwart-wit opgenomen, al heeft Auclair het ook getekend met een dergelijke publicatie in gedachten. Ook de samenvattingen zoals die in Kuifje zijn gepubliceerd staan erbij, maar dat is voor deze uitgave nogal overbodig.

Met De stam van de ruiters gaat Simon van de rivier pas echt van start. De serie wordt in album uitgebracht met de subtitel Kroniek van een toekomstige wereld. Simon wordt in eerste instantie gevangen genomen door een nomadenstam en maakt kennis met de wetenschapper Charles Berger, die zijn vader heeft gekend, en wordt verliefd op zijn dochter Estelle. Dit zet kwaad bloed bij Igaal, de aanvoerder van de stam der ruiters. Hij daagt Simon uit, verslaat hem in een gevecht en moet gedwongen het dorp verlaten, zeer tegen de zin in van Estelle. Daarop volgt de dood van Estelle en de uitroeiing van het dorp door de meesters van de ‘city’. Dit brengt Auclair onverbloemd in beeld, wat ook enigszins refereert aan de oorlog in Vietnam. Het laat Simon verbitterd maar ook vastberaden achter. Hij zint op gerechtigheid en stelt zich als doel om Igaal en Charles terug te vinden en het kwaad te vernietigen.

In De slaven bereidt Simon samen met enkele overlevenden van het dorp een bevrijding voor van een kamp waar de meesters van de ‘city’ een groot aantal mensen slavenarbeid laten verrichten in onder andere staalfabrieken. De beelden verwijzen naar de concentratiekampen uit WO II, compleet met kaalgeschoren hoofden en tatoeages met nummers. Met veel geduld en geweld slagen Simon en zijn vrienden er in om het kamp te bevrijden. In geen enkel ander verhaal laat Auclair zo expliciet zijn afschuw blijken over geweld en onderdrukking. Zijn voormalige rivaal Igaal vind hij terug maar Charles is door de meesters ondergebracht in ‘City 3’. Simon besluit aan het eind van het verhaal zijn vrienden te verlaten en vervolgt weer zijn eigen weg.



Boek 2
Na De slaven had Auclair behoefte aan een rustpunt in de serie en maakte hij Maïlis dat beschouwd wordt als een klassiek stripverhaal. Het tekenwerk van Auclair had een zeker hoogtepunt bereikt en het thema van de liefde voor de vrouw wordt op een fijnzinnige maar ook tragische wijze uitgewerkt.
Het liefdeslied aan het begin van het verhaal ‘Ballade van Maïlis’ heeft een nieuwe vertaling gekregen en is nu gericht aan Simon, waardoor de strekking helemaal anders is geworden. Volgens uitgever Mat Schifferstein is dit de correcte vertaling en was het lied in de oorspronkelijke albumuitgave (‘Ballade voor Maïlis’) uit 1978 dan ook verkeerd vertaald, of geïnterpreteerd.

Simon krijgt te maken met een ingewikkelde situatie als hij Maïlis en haar dochter Illyane leert kennen in een afgelegen en regenachtig moerasgebied. Hij wordt verliefd op de vrouw maar haar dochter, vervult van jaloezie, stuurt Simon naar een afgelegen gebied waar zich een oude kerncentrale bevindt met gruwelijk misvormde mutanten.

Franse zwart-wit uitgave op groot formaat van Maïlis (Jonas, 1979)

Een dodelijk ongeruste Maïlis vertrekt halsoverkop daarnaartoe om Simon te redden maar ze gaat haar eigen ondergang tegemoet. Zelf weet Simon, met hulp van Illyane, het moeras op het nippertje te ontvluchten. In een tijd van anti-nucleaire protesten waren de verontrustende beelden die Auclair laat zien blijkbaar iets te veel van het goede want Mailis wordt niet voorgepubliceerd in Tintin, de Franse versie van het weekblad Kuifje. Maar dankzij de albumuitgave van dit diepzinnige verhaal wordt Auclairs talent ook door de Parijse stripwereld erkent en besteedt het eindelijk aandacht aan de serie. In België was dat al veel eerder gebeurd en in 1977 wint Maïlis de belangrijkste stripprijs, de Prix Saint-Michel voor de beste realistische strip. Dat was de derde keer op rij dat Auclair voor Simon van de rivier een prijs in ontvangst kon nemen.

De pelgrims heeft een andere opbouw dan de voorgaande Simon verhalen omdat het opgedeeld is in hoofdstukken. Het gaf Auclair iets meer ademruimte om zijn verhaal te vertellen, te beginnen met Simons kennismaking met een groep pelgrims, de ‘kappen’ die hem helpen er weer bovenop te komen. Samen bezoeken zij ook de kathedraal van de historische stad Chartres. In het tweede hoofdstuk ‘De graanverbouwers’ toont Auclair zijn liefde voor een terugkeer naar de natuur. Het stond vooral in het teken van de ontmoeting van Simon met Emeline, die hij leert kennen op een boerderij waar hij met zijn pelgrimsvrienden is neergestreken en helpt met het oogsten. De idyllische plattelandsbeelden worden ruw verstoord door een gewapende bende plunderaars die boerderijen overvallen. Het doet Simon besluiten om daar iets aan te gaan doen. In het derde en laatste hoofdstuk ‘Het raadsel van de zwarte dame’ helpt Simon om bedriegers te ontmaskeren die de mensen wil laten geloven dat een bovennatuurlijk verschijnsel plaatsvindt in de kathedraal van Chartres. Ze werken voor de meesters van de city’s, wat Simon er nog meer van overtuigd om een reis te gaan ondernemen naar de city.

Origineel van pagina 2 uit City N.W. Nr. 3

City N.W. Nr. 3 opent met Simon en Emeline keuvelend bij een kampvuur. Ze zijn volkomen gelukkig. De twee geliefden gaan eerst naar de boerengemeenschap waar ze elkaar hebben leren kennen en nemen deel aan diverse festiviteiten. Vervolgens vertrekken ze samen naar de city, ook al beseffen ze dat het een gevaarlijke onderneming kan worden. In de ruïnes van Parijs maken ze kennis met de gewelddadige plunderaars waarmee ze een overeenkomst willen sluiten om de overvallen op de boerennederzettingen een halt toe te roepen. Maar tevergeefs. Simon en Emeline worden gered na tussenkomst van Jason ‘Kreukelkop’ Muller, de eerste stripheld van Auclair die in feite ook de oerversie is van het Simon personage.
Een opmerking over Jason ‘Kreukelkop’: in de oorspronkelijke albumuitgave uit 1979 wordt hij ‘Gekke’ Jason genoemd wat mijns inziens ook veel beter bij zijn karakter past dan het nogal vreemde ‘Kreukelkop.’ Het is een naam die niet op zijn plaats lijkt te zijn in het universum van Auclair. Verder is de nieuwe vertaling van de Simon verhalen over het algemeen goed verzorgd.
Het anarchistische karakter van de inmiddels oude Jason en zijn met diepe littekens doorgroefde kop staat in groot contrast met het idealisme van Simon, wat interessant is. Opvallend is het feministische betoog van Emeline op pagina’s 175 t/m 177. Daarin heeft Auclair zijn visie op de wereld willen geven, al zal dat zeker niet door alle lezers gesmaakt of zelfs begrepen worden. Het was wel iets wat Auclair na aan het hart lag en wat hij graag wilde delen.

Origineel van pagina 37 uit City N.W. Nr. 3

Met de hulp van Jason vind Simon uiteindelijk Charles Berger terug, een emotioneel weerzien met de man die hij in De stam van de ruiters had leren kennen, inmiddels getekend door het verdriet en de mishandelingen. Jason ontketend in de city een oorlog en verschaft Simon een vrije doortocht naar Emeline. Zij wacht op hem en vertelt dat zij zwanger is. Simon besluit na al die gewelddadigheden om voor Emeline en hun kind te kiezen. Ze gaan op weg naar naar een nieuwe wereld met meer verdraagzaamheid. En daarmee wordt de eerste cyclus hoopvol afgesloten.

Voor striplezers die de Simon van de rivier verhalen nog niet kennen is deze integrale uitgave een mooie kennismaking. Al zijn de verhalen een aantal jaren geleden gemaakt met de idealen van toen, ze hebben nog weinig aan relevantie ingeboet. Ook wil ik deze twee boeken aanraden aan de Simon lezers van toen, al zullen zij wellicht de voorkeur geven aan de oorspronkelijke vertaling waarmee ze de verhalen leerden kennen en vertrouwd zijn geraakt. In ieder geval is de aanschaf al de moeite waard door de rijk geïllustreerde achtergronddossiers. (RS)

Claude Auclair - Simon van de rivier (integraal)
- Boek 1 (2015) met: De ballade van Roodhaar, De stam van de ruiters, De slaven - 184 pagina’s, € 39,95

- Boek 2 (2016) met: Maïlis, De pelgrims, City N.W. Nr. 3 - 192 pagina’s, € 39,95. Uitgeverij Sherpa

Schutblad voor de Franse Simon van de rivier uitgave (1977)

Fansite: www.claude_auclair.hjschumacher.nl

Biografie: www.lambiek.net/artists/a/auclair_claude.htm
Facebook: www.facebook.com/Claude-Auclair-Dessinateur