29 maart 2017

Rik overleeft de kogels

Na Kuifje is Rik Ringers aan de beurt. Tibet (pseudoniem van Gilbert Gascard, 1931- 2010) en scenarist André-Paul Duchâteau (1925) zorgden voor een flinke reeks avonturen van de held met de Porsche. Een lovenswaardige serie die recent nog een nieuw album opleverde zonder de hand van de meesters weliswaar, maar toch. Hoe beroemd dan ook, hoe geliefd, toch documenteerden de heren scenarioschrijver en tekenaar zich niet altijd voldoende. In het album Het boze drietal (Lombard 1980, herdruk) wordt er flink op los geknald. Op bladzijde 32 begint het festijn. Rik wordt van nabij beschoten, maar reageert niet terwijl er toch een knal klinkt.
Verbazing bij de schutter en de lezer.
Bij een tweede knal slaat Rik zijn aanvaller neer. Het pistool vliegt de lucht in en wordt door gangster nummer 2 opgevangen die doodleuk zegt 'handig zo'n kogelvrij vest'. In de wetenschap dat een kogel met op zijn minst een snelheid van 300 meter per seconde een wapen verlaat (kan oplopen tot aanmerkelijk sneller als er een ander wapen wordt gebruikt of andere ammunitie) dan kun je de impact voorstellen van de kogel die ineens wordt gestopt op je lijf. Het moet toch zijn energie kwijt. Je bent dan niet dood omdat de kogel niet binnentreedt zoals dat zo mooi heet, maar je kunt behoorlijk gewond raken of op zijn minst van je stokje gaan. Rik heeft nergens last van, de wonderboy.
Op zijn minst brandwonden.
Duchâteau en Tibet maken aanvankelijk dus niet een Uitglijer, omdat het hier om losse flodders gaat en er geen kogel op het lijf gestopt wordt. Maar ze laten de gangster wel een fout maken door er vanuit te gaan dat Rik een kogelvrij vest aanheeft. Zou de man zo blond zijn? Zou die niet weten wat een kogel doet, ook op een kogelvrij vest? Ik kwalificeer dat toch als een blunder van de scenarioschrijver.
Ondanks dat hij dus het wapen als ondeugdelijk had moeten beschouwen, knalt hij Rik vol in het gezicht. De knal wordt veroorzaakt door kruit dat de loop verlaat. Dan loop je toch behoorlijke schade op door het kruit; brandwonden, blindheid of doofheid omdat het dichtbij is afgeschoten zoals is te zien. Rik heeft weer geen last van dit alles. Een tweede Uitglijer dus. Afijn, je kunt niet van iedereen verwachten alles te weten, maar om even de telefoon op te pakken en een wapenhandelaar te bellen met de vraag of losse flodders zonder gevaar zijn, is wat je op zijn minst kunt doen. Gelukkig is dat niet gebeurd, anders had ik geen Uitglijer gehad en die is in dit geval zeker geen losse flodder.  (HvK)

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Eerder publiceerde hij een Uitglijer over Guus SlimHergéSuske en Wiske: De Tartaarse helmTintin: Le Sceptre d'OttokarSchanulleke (Suske en Wiske)Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2)Suske en Wiske: De RingelingschatUitglijers met dubbele betekenissen?Uitglijer Guus SlimEen speurtocht naar striptekenaar en scenarist PizarroDe Uitglijers van Eddy PaapeDan CooperDe Tartaarse helm (Jeugd Revue)Majesteitelijke Uitglijer, Fournier, Suske en Wiske en Dick Bos en Foute teksten bij onze wereldvermaarde held

Foute teksten bij onze wereldvermaarde held

Kuifje of eigenlijk zijn creator Hergé (pseudoniem van Georges Remi, 1907-1983) maakte ook wel eens wat Uitglijers. Ik heb het Hergé Genootschap er ooit eens om gevraagd, maar kreeg helaas nog geen missers toegestuurd.
Eén van de Uitglijers wist ik zelf te selecteren. Jansen en Jansens waren in De schat van Scharlaken Rackham al gevaarlijk bezig. Eén van de detectives wil de apen bang maken omdat die een geweer in handen hadden gekregen, en hoopte door op hen te richten met zijn wandelstok dat de dieren van schrik het wapen zouden laten vallen. Het tegendeel is waar. De dieren echter doen Jansen na. Kuifje heeft natuurlijk gelijk door dat dit niet slim is.
Tot en met de Kuifje albums met linnen ruggen (1960-1969) is dit blijven bestaan.
En inderdaad vliegen hen de kogels om de oren. Maar Kuifje lijkt hier de initiatiefnemer van de domme handeling. Hij is degene die het geluid van een wapen nadoet. Terwijl Jansen hem op zijn blauwe trui spuugt met de opmerking 'Ongelukkige, laat dat!' Een kind kan de verwisseling zien, alleen Casterman niet. Zo'n fout is meer dan storend en getuigt feitelijk niet van veel klantvriendelijkheid om tot de papieren ruggen aan toe deze Uitglijer te laten staan. De tekst, en nu ga ik doceren, in een strip is van belang ter versterking van het plaatje. Hier is het tegendeel aan de orde en het is dus juist een storende factor. 

De kracht van het woord wordt geïllustreerd aan de hand van de volgende scene die tevens een andere Uitglijer inhoudt. In de oorspronkelijk uitgave van 'De schat' in het Nederlands, waar ook bovenstaande scene te vinden is, zijn weer de tweeling de hoofdrolspelers (De schat van Scharlaken Rackham, blz. 15 van de 1e druk uit 1944, A62-I). Ze verslikken zich in hun pruim. De oorspronkelijke tekst is zeer passend en helemaal des Hergé’s ! Het geeft de voorstelling extra dimensie. Deze tekst stond eveneens in de oudere hardcover A56-II.  
Met een mooie sluitende tekst ingegeven door een gruwel.
Nu kreeg ik een bladzijde onder ogen van een digitale versie die illegaal blijkt te zijn. En ik moet zeggen... het ziet er allemaal verzorgd uit, zij het dat de kleuren toch weer niet zo mooi zijn als de oude gedrukte versie in hardcover en de softe linnen ruggen. Ook de facsimile's missen dat mooie oude, maar dit terzijde. Erger is dat men de tekst heeft aangepast. En niet zo zuinig ook. Als je Jansen en Jansens als karakters gewend bent zie je twee wat dommige mannen die aan elkaar geklonken zijn als een eeneiige tweeling, en blunder op blunder stapelen waar zij elkaar steeds ook in versterken. Zij zijn echter in hun levenswandel onberispelijk. Zo is ook hun taalgebruik verzorgd, ook al herhaalt de een wel eens de tekst van een ander en verhaspelt dat... 'u gekscheert' (wat een heerlijk archaïsch Hergé-woord) wordt dan beaamd met een 'u scheert zich gek'... een leuke toevoeging aan een scene. Met het belang van de tekst wordt in elk geval in de modern taligheid geen rekening mee gehouden, zo blijkt.
Shit ? Ik ook ?
Ik kan dit nauwelijks aanzien... wat een afgang. Dat Jansen 'shit' zegt is hemeltergend en pást niet in het oeuvre. Voor een fan is dit reden De Weduwe en haar partner, ofwel Moulinsart op te wekken om eens flink in te grijpen. De tekst is ondubbelzinnig gemutileerd, om het maar eens zo te zeggen. Ook de reactie van Jansens is gewoon veel minder ! 'Eveneens' is blijkbaar overbodig. Nu verwordt de man in een soort schamel gestotter. Geen Uitglijer van Hergé of Casterman, maar van die illegale producenten. 
Hergé zou zich in zijn graf omdraaien als hij het had gelezen. Nu heb ik de huidige versie er eens bijgehaald. En daar heeft men er 'Sapristi' van gemaakt. 'Verdorie' zoals in de eerste versie is dan toch een stuk moderner, maar wees eerlijk; Sapristi is dan ver te verkiezen boven de verschraling die dreigt binnen het digitale oeuvre.  (HvK)

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Eerder publiceerde hij een Uitglijer over Guus SlimHergéSuske en Wiske: De Tartaarse helmTintin: Le Sceptre d'OttokarSchanulleke (Suske en Wiske)Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2)Suske en Wiske: De RingelingschatUitglijers met dubbele betekenissen?Uitglijer Guus SlimEen speurtocht naar striptekenaar en scenarist PizarroDe Uitglijers van Eddy PaapeDan CooperDe Tartaarse helm (Jeugd Revue), Majesteitelijke Uitglijer en Fournier, Suske en Wiske en Dick Bos

03 maart 2017

Expo Willem Ritstier op De Stripdagen (4 en 5 maart 2017)

Willem Ritstier thuis in Oud-Beijerland, 6 juni 2013. Foto: Robin Schouten. Voor een hogere resolutie, mail naar incognito@comic.com 
Voor De Stripdagen, dit weekend op 4 en 5 maart in de Broodfabriek in Rijswijk, heb ik de tentoonstelling samengesteld van de winnaar van de Stripschapprijs 2017: scenarist en tekenaar Willem Ritstier.
Naast het Grote Podium vind je een overzicht van Ritstier's stripcarrière op vier panelen waarbij ook een aantal voorbeelden worden getoond van strips die hij heeft geschreven voor o.a. Minck Oosterveer, René Uilenbroek, Marissa Delbressine, Erwin Suvaal, Hendrik J. Vos, Fred de Heij, Apriyadi Kusbiantoro (Apri) en Roelof Wijtsma. Gaat dat zien!