Simon van de rivier – Boek 3

In 2015 en 2016 werden de Simon van de rivier verhalen van Claude Auclair opnieuw uitgebracht in drie integrale boeken bij uitgeverij Sherpa. De eerste cyclus met zes verhalen verscheen in boek 1 en 2 (zie deze recensie). Hier volgt de verlate recensie van boek 3 met de verhalen uit de tweede Simon cyclus.

Nadat Auclair de eerste Simon cyclus had afgerond krijgt hij de kans om langere stripverhalen te maken voor een meer volwassen publiek. Hij zal een van de voornaamste auteurs worden van het Franse maandblad (A Suivre) waarvan ook een Nederlandstalige versie verschijnt: Wordt Vervolgd. Auclair begint met het keltische epos Bran Ruz (Casterman, 1981) waar hij voor het scenario samenwerkt met Alain Deschamps. Hoe beide auteurs dan weer uiterst pijnlijk gebrouilleerd raken lezen we in het uitgebreide dossier in boek 3, geschreven door de Franse stripkenner Patrick Gaumer. Voor zijn volgende beeldroman, Een stem die van nergens komt (Casterman, 1984) kreeg Auclair het scenario van cineast François Migeat. Daarna krijgt hij eindelijk weer zin om Simon van de rivier nieuw leven blazen, de reeks die sinds 1978 in de ijskast stond.

Simon en Emeline prent bij Boek 3 (Sherpa, 2016)

De tweede Simon cyclus zal heel anders van toon zijn, meer intellectueel en psychologisch. Auclair was in de voorbije jaren als stripmaker enorm gegroeid, maar ook als mens had hij grote veranderingen doorgemaakt. Het postnucleaire element van de eerste verhalen was naar zijn gevoel uitgemolken en bovendien erg gedateerd. De pessimistische sfeer van de eerste cyclus behoorde tot het verleden. Hij had nieuwe ideeën die hij graag met de Simon reeks wilde uitwerken maar waarin de held niet meer zo centraal zou staan als voorheen. En opnieuw had hij behoefte om samen te werken met een scenarist. Die vind hij in Alain Riondet, een avonturier die zijn grote belangstelling voor natuurfilosofie en Keltische mythologie deelde.

Tussen 1983 en 1986 maken Auclair en Riondet drie nieuwe Simon verhalen waarvan het derde een tweeluik is. Een voorpublicatie in het weekblad Kuifje komt er deze keer niet. Le Lombard weet zich in feite geen raad met de nieuwe cyclus, die zij wat al te ontoegankelijk vinden voor de jeugdige lezers van Kuifje. De verhalen blijven jarenlang in de la liggen. In 1988 en 1989 worden de vier albums dan eindelijk uitgegeven. Wel maakt Simon in 1985 een bescheiden comeback met een pagina voor een kettingstrip in Kuifje. Een jaar later volgt nog een tweepaginastrip ter gelegenheid van de 40e verjaardag van het blad. En zo maken we kennis met het gezin van Simon op zijn zeilboot.

Auclair laat Simon terugkeren in Kuifje nr. 46, 1985 met zijn bijdrage voor de kettingstrip De geheimzinnige, heroïsche belevenissen van de ruimte-agent

In hun eerste verhaal voor de nieuwe Simon cyclus, De opwekker (eerder vertaald als De opwekkende kracht) verwijzen Auclair en Riondet volop naar wijsheden en mythes. De filosofische sfeer wordt meteen neergezet met een spreuk uit de I-Tjing, het Boek der veranderingen. Opmerkelijk is dat Simon bijna niet voorkomt in het verhaal. In plaats daarvan volgen we de dooltocht van West die op zoek is naar een vrouw, die letterlijk zijn wederhelft vormt. Het is ook een terugkerend thema in de verhalen van Auclair: de man en de vrouw zijn ieder afzonderlijk onvolmaakt, en alleen samen kunnen zij de harmonie vinden die hun bestaan in evenwicht brengt. We komen terecht in een andere, poëtische werkelijkheid met veel symboliek.

Originele pagina's 45 en 46 van De opwekker

Simon, Emeline en hun twee kinderen duiken pas aan het eind op. Zij zijn ook degenen aan wie de man zijn verhaal verteld had. Hij blijkt verbonden te zijn met Naïg, de oudste dochter van Simon (zie de platen hierboven). Niet toevallig lijkt zij sprekend op Auclairs eigen dochter Sarah. Het dossier onthult dat de auteurs het leuk vonden om te spelen met de overeenkomsten van Simons gezin en dat van Auclair. In het echte leven bouwt hij een boot en wil hij met zijn gezin op reis gaan. Net als zijn personage.

In De wegen van het Ogham (voorheen De weg van het Ogam) draait het verhaal weer om Simon. Al op de eerste pagina's maken we de held mee zoals we hem nog niet eerder zagen: boos, wanhopig en gevangen in een identiteitscrisis, die hij afreageert op Emeline en Naïg. De wijze woorden van het meisje maken iets los in Simon, die zich verwijdert van zijn gezin en vervolgens terechtkomt in een visioen. Hij keert terug naar de rivier, waar hij letterlijk kopje ondergaat om vervolgens te belanden in een droomachtige toestand. Auclair en Riondet laten Simon een bijzondere reis afleggen met verwijzingen naar de Keltische mythologie. Ook de interpretaties van Bachelard en Jung spelen een centrale rol.

Originele pagina 42 van De wegen van het Ogham waarin Simon zijn vader weer terugziet.

Onderweg heeft hij een reeks vreemde ontmoetingen waarin steeds een vrouw verschijnt die hem troost, zonder te weten wie zij is. Dat mysterie wordt aan het eind van het verhaal onthult wanneer Simon een emotioneel weerzien heeft met zijn vader. Dit is Auclair zelf maar dan ouder. Simons reis is voorbij en hij kan zich weer herenigen met Emeline en hun twee dochters Naïg en Lio.

De introspectieve tocht die Simon maakt is niet zomaar verzonnen. In de eerste twee delen zijn we in feite getuige van de persoonlijke reis die Auclair zelf ondervond, met Simon als zijn spreekbuis. Daarbij vond hij het interessant om het spel van waarheid en droom te gebruiken. Was de vorige cyclus een droom, of droomt de oude Simon de nieuwe cyclus? De vele verwijzingen naar wijsheden en mythes kan soms iets te overdadig overkomen. Maar toch geeft het ook heel mooi de persoonlijke groei weer van Auclair, die in Riondet een gelijkgestemde geest had gevonden.

Mevrouw, Pierre, Simon en Emeline in Schipbreuk 2, originele pagina 16.

Voor het tweeluik Schipbreuk kozen Auclair en Riondet voor een meer toegankelijke beeldroman vertelling. In dit psychologische verhaal komt Simon met zijn gezin terecht bij een geïsoleerde vissersgemeenschap aan de Atlantische kust, dat met ijzeren hand wordt geleid door Mevrouw. Haar opzichter Patrick ‘Grote Hond’ heeft duidelijk gevoelens voor haar, die ze keer op keer afwijst. Ooit is ze door haar man in de steek gelaten voor een andere liefde en dat heeft haar verbitterd en hard gemaakt. Ze heeft een jong volwassen zoon, Pierre, die ze afschermt van andere vrouwen met een verstikkende hartstocht. Toch zoekt hij toenadering: eerst tot Emeline en later tot het meisje Sarah. Simon en Emeline dragen ieder hun steentje bij aan de gemeenschap en worden gewaardeerd. Maar de beklemmende sfeer doet hun vermoeden dat er iets niet klopt. In het tweede deel wordt de tragische familievete ontvouwt die deze gemeenschap al zo lang verscheurd heeft. Op het eind volgt de onvermijdelijke climax waarbij ook Simon een rol speelt en Grote Hond het ultieme offer brengt. De weg is vrij voor Pierre om zijn moeder te ontvluchten en ervandoor te gaan met zijn nieuwe liefde Sarah. En zo besluiten Auclair en Riondet de tweede Simon cyclus met een positieve boodschap.

Het tekenwerk van Auclair is zoals de platen laten zien van een ouderwets hoog niveau. De vier verhalen leveren samen met het 40 pagina's tellende dossier een extra dik boek op dat weer mooi verzorgd is door uitgeverij Sherpa. Een must have. (RS)

Auclair & Riondet - Simon van de rivier (integraal)
- Boek 3 (2016) met: De opwekker, De wegen van het Ogham, Schipbreuk deel 1 + deel 2 - 240 pagina’s, € 39,95

Te bestellen bij Uitgeverij Sherpa.

Fansite: www.claude_auclair.hjschumacher.nl

Biografie: www.lambiek.net/artists/a/auclair_claude.htm
Facebook: www.facebook.com/Claude-Auclair-Dessinateur

Simon van de rivier – Boek 1 en 2

In het weekblad Kuifje verscheen een van de klassieke stripreeksen uit de jaren 1970: Simon van de rivier dat getekend en geschreven is door de Fransman Claude Auclair (1943-1990). Opmerkelijk in eerste instantie door het mooie realistische tekenwerk, dat zeker in het begin nogal beïnvloed was door Jean Giraud. Het was ook de Blueberry-tekenaar die Auclair in het begin van zijn carrière bij de hand nam en zijn eerste, korte stripverhaal voor hem schreef, evenals het eerste hoofdstuk van Jason Muller, de voorloper van Simon van de rivier. Beide strips spelen zich af in een post-atomaire wereld waarin het recht van de sterkste geldt. In deze beklemmende sfeer voelde Auclair zich vrij om zijn favoriete thema’s over ecologie, humanisme en leefgemeenschappen naar voren te brengen. Auclair geloofde sterk in de mens als individu en het recht om anders te zijn. Simon is zo iemand.

In de periode 1973 - 1988 tekende Auclair twee verschillende cyclussen van Simon van de rivier. De eerste cyclus van 6 verhalen, verschenen in 1973 - 1978 in Kuifje is nu opnieuw uitgebracht in twee boeken van een integrale uitgave. Elk boek wordt voorafgegaan door een uitgebreid dossier dat geschreven is door de Franse stripkenner Patrick Gaumer en bevat veel bijzonder beeldmateriaal zoals niet eerder gepubliceerde tekeningen en foto’s. Daarnaast interviewde Gaumer familieleden en vrienden van Auclair zoals Ravian-tekenaar Mézières, en putte hij uit diverse interviews met Auclair zelf waarvan sommigen nooit zijn gepubliceerd. Al deze achtergrondinformatie geeft de Simon verhalen nog meer diepgang en betekenis.

Boek 1
In het eerste verhaal De ballade van Roodhaar speelt Simon nog min of meer een bijrol, wat te maken heeft met het feit dat Auclair zich voor dit verhaal liet inspireren door de roman ‘Het lied van de wereld’ van Jean Giono. Door problemen met de rechthebbenden van deze roman zou het tot 1999 duren voordat De ballade van Roodhaar een eerste albumuitgave zou krijgen (in: De zwarte dame met tevens een uitgebreide Auclair biografie van Johan Vanbuylen).

De ballade van Roodhaar begint in Kuifje nr. 4, 1973

Auclair laat wel meteen de sfeer voelen die zo kenmerkend is voor de Simon serie. In een rustige verhaalopbouw en met veel natuurbeelden zet hij levensechte personages neer. Een vader zoekt hulp bij Simon om zijn opstandige zoon Roodhaar te vinden die zich verzet tegen de heersers van een stad. Het zijn onderdrukkers van de vrije mens, een thema dat steeds terugkeert in de volgende Simon verhalen. Alleen dit verhaal is in zwart-wit opgenomen, al heeft Auclair het ook getekend met een dergelijke publicatie in gedachten. Ook de samenvattingen zoals die in Kuifje zijn gepubliceerd staan erbij, maar dat is voor deze uitgave nogal overbodig.

Met De stam van de ruiters gaat Simon van de rivier pas echt van start. De serie wordt in album uitgebracht met de subtitel Kroniek van een toekomstige wereld. Simon wordt in eerste instantie gevangen genomen door een nomadenstam en maakt kennis met de wetenschapper Charles Berger, die zijn vader heeft gekend, en wordt verliefd op zijn dochter Estelle. Dit zet kwaad bloed bij Igaal, de aanvoerder van de stam der ruiters. Hij daagt Simon uit, verslaat hem in een gevecht en moet gedwongen het dorp verlaten, zeer tegen de zin in van Estelle. Daarop volgt de dood van Estelle en de uitroeiing van het dorp door de meesters van de ‘city’. Dit brengt Auclair onverbloemd in beeld, wat ook enigszins refereert aan de oorlog in Vietnam. Het laat Simon verbitterd maar ook vastberaden achter. Hij zint op gerechtigheid en stelt zich als doel om Igaal en Charles terug te vinden en het kwaad te vernietigen.

In De slaven bereidt Simon samen met enkele overlevenden van het dorp een bevrijding voor van een kamp waar de meesters van de ‘city’ een groot aantal mensen slavenarbeid laten verrichten in onder andere staalfabrieken. De beelden verwijzen naar de concentratiekampen uit WO II, compleet met kaalgeschoren hoofden en tatoeages met nummers. Met veel geduld en geweld slagen Simon en zijn vrienden er in om het kamp te bevrijden. In geen enkel ander verhaal laat Auclair zo expliciet zijn afschuw blijken over geweld en onderdrukking. Zijn voormalige rivaal Igaal vind hij terug maar Charles is door de meesters ondergebracht in ‘City 3’. Simon besluit aan het eind van het verhaal zijn vrienden te verlaten en vervolgt weer zijn eigen weg.



Boek 2
Na De slaven had Auclair behoefte aan een rustpunt in de serie en maakte hij Maïlis dat beschouwd wordt als een klassiek stripverhaal. Het tekenwerk van Auclair had een zeker hoogtepunt bereikt en het thema van de liefde voor de vrouw wordt op een fijnzinnige maar ook tragische wijze uitgewerkt.
Het liefdeslied aan het begin van het verhaal ‘Ballade van Maïlis’ heeft een nieuwe vertaling gekregen en is nu gericht aan Simon, waardoor de strekking helemaal anders is geworden. Volgens uitgever Mat Schifferstein is dit de correcte vertaling en was het lied in de oorspronkelijke albumuitgave (‘Ballade voor Maïlis’) uit 1978 dan ook verkeerd vertaald, of geïnterpreteerd.

Simon krijgt te maken met een ingewikkelde situatie als hij Maïlis en haar dochter Illyane leert kennen in een afgelegen en regenachtig moerasgebied. Hij wordt verliefd op de vrouw maar haar dochter, vervult van jaloezie, stuurt Simon naar een afgelegen gebied waar zich een oude kerncentrale bevindt met gruwelijk misvormde mutanten.

Franse zwart-wit uitgave op groot formaat van Maïlis (Jonas, 1979)

Een dodelijk ongeruste Maïlis vertrekt halsoverkop daarnaartoe om Simon te redden maar ze gaat haar eigen ondergang tegemoet. Zelf weet Simon, met hulp van Illyane, het moeras op het nippertje te ontvluchten. In een tijd van anti-nucleaire protesten waren de verontrustende beelden die Auclair laat zien blijkbaar iets te veel van het goede want Mailis wordt niet voorgepubliceerd in Tintin, de Franse versie van het weekblad Kuifje. Maar dankzij de albumuitgave van dit diepzinnige verhaal wordt Auclairs talent ook door de Parijse stripwereld erkent en besteedt het eindelijk aandacht aan de serie. In België was dat al veel eerder gebeurd en in 1977 wint Maïlis de belangrijkste stripprijs, de Prix Saint-Michel voor de beste realistische strip. Dat was de derde keer op rij dat Auclair voor Simon van de rivier een prijs in ontvangst kon nemen.

De pelgrims heeft een andere opbouw dan de voorgaande Simon verhalen omdat het opgedeeld is in hoofdstukken. Het gaf Auclair iets meer ademruimte om zijn verhaal te vertellen, te beginnen met Simons kennismaking met een groep pelgrims, de ‘kappen’ die hem helpen er weer bovenop te komen. Samen bezoeken zij ook de kathedraal van de historische stad Chartres. In het tweede hoofdstuk ‘De graanverbouwers’ toont Auclair zijn liefde voor een terugkeer naar de natuur. Het stond vooral in het teken van de ontmoeting van Simon met Emeline, die hij leert kennen op een boerderij waar hij met zijn pelgrimsvrienden is neergestreken en helpt met het oogsten. De idyllische plattelandsbeelden worden ruw verstoord door een gewapende bende plunderaars die boerderijen overvallen. Het doet Simon besluiten om daar iets aan te gaan doen. In het derde en laatste hoofdstuk ‘Het raadsel van de zwarte dame’ helpt Simon om bedriegers te ontmaskeren die de mensen wil laten geloven dat een bovennatuurlijk verschijnsel plaatsvindt in de kathedraal van Chartres. Ze werken voor de meesters van de city’s, wat Simon er nog meer van overtuigd om een reis te gaan ondernemen naar de city.

Origineel van pagina 2 uit City N.W. Nr. 3

City N.W. Nr. 3 opent met Simon en Emeline keuvelend bij een kampvuur. Ze zijn volkomen gelukkig. De twee geliefden gaan eerst naar de boerengemeenschap waar ze elkaar hebben leren kennen en nemen deel aan diverse festiviteiten. Vervolgens vertrekken ze samen naar de city, ook al beseffen ze dat het een gevaarlijke onderneming kan worden. In de ruïnes van Parijs maken ze kennis met de gewelddadige plunderaars waarmee ze een overeenkomst willen sluiten om de overvallen op de boerennederzettingen een halt toe te roepen. Maar tevergeefs. Simon en Emeline worden gered na tussenkomst van Jason ‘Kreukelkop’ Muller, de eerste stripheld van Auclair die in feite ook de oerversie is van het Simon personage.
Een opmerking over Jason ‘Kreukelkop’: in de oorspronkelijke albumuitgave uit 1979 wordt hij ‘Gekke’ Jason genoemd wat mijns inziens ook veel beter bij zijn karakter past dan het nogal vreemde ‘Kreukelkop.’ Het is een naam die niet op zijn plaats lijkt te zijn in het universum van Auclair. Verder is de nieuwe vertaling van de Simon verhalen over het algemeen goed verzorgd.
Het anarchistische karakter van de inmiddels oude Jason en zijn met diepe littekens doorgroefde kop staat in groot contrast met het idealisme van Simon, wat interessant is. Opvallend is het feministische betoog van Emeline op pagina’s 175 t/m 177. Daarin heeft Auclair zijn visie op de wereld willen geven, al zal dat zeker niet door alle lezers gesmaakt of zelfs begrepen worden. Het was wel iets wat Auclair na aan het hart lag en wat hij graag wilde delen.

Origineel van pagina 37 uit City N.W. Nr. 3

Met de hulp van Jason vind Simon uiteindelijk Charles Berger terug, een emotioneel weerzien met de man die hij in De stam van de ruiters had leren kennen, inmiddels getekend door het verdriet en de mishandelingen. Jason ontketend in de city een oorlog en verschaft Simon een vrije doortocht naar Emeline. Zij wacht op hem en vertelt dat zij zwanger is. Simon besluit na al die gewelddadigheden om voor Emeline en hun kind te kiezen. Ze gaan op weg naar naar een nieuwe wereld met meer verdraagzaamheid. En daarmee wordt de eerste cyclus hoopvol afgesloten.

Voor striplezers die de Simon van de rivier verhalen nog niet kennen is deze integrale uitgave een mooie kennismaking. Al zijn de verhalen een aantal jaren geleden gemaakt met de idealen van toen, ze hebben nog weinig aan relevantie ingeboet. Ook wil ik deze twee boeken aanraden aan de Simon lezers van toen, al zullen zij wellicht de voorkeur geven aan de oorspronkelijke vertaling waarmee ze de verhalen leerden kennen en vertrouwd zijn geraakt. In ieder geval is de aanschaf al de moeite waard door de rijk geïllustreerde achtergronddossiers. (RS)

Claude Auclair - Simon van de rivier (integraal)
- Boek 1 (2015) met: De ballade van Roodhaar, De stam van de ruiters, De slaven - 184 pagina’s, € 39,95

- Boek 2 (2016) met: Maïlis, De pelgrims, City N.W. Nr. 3 - 192 pagina’s, € 39,95. Uitgeverij Sherpa

Schutblad voor de Franse Simon van de rivier uitgave (1977)

Fansite: www.claude_auclair.hjschumacher.nl

Biografie: www.lambiek.net/artists/a/auclair_claude.htm
Facebook: www.facebook.com/Claude-Auclair-Dessinateur

In Memoriam: Hans Heltzel (1958-2015)

Hans Heltzel op de Auclair Dag op 20 juli 2014 (en een Hello Bédé met Simon op de cover)

Vanmorgen ontving ik een mail van de oudste broer van mijn goede vriend Hans Heltzel uit Hoensbroek (Z-L). Hans is afgelopen vrijdag plotseling overleden door hartfalen. Hij werd slechts 57 jaar. Het ging de laatste tijd niet zo goed met zijn gezondheid en ik dacht, ik moet hem even bellen. Steeds uitgesteld. En nu is het te laat. Verdomme. 

De afgelopen 8 of 9 jaar deelden we regelmatig onze liefde voor strips en met name onze gezamenlijke interesse voor het werk van de Franse stripauteur Claude Auclair waar Hans met al zijn ziel en zaligheid een zeer complete fansite voor had gebouwd, en waardoor ik met hem in contact raakte.

 

Een originele Grizzly pagina van Auclair die bij Hans aan de muur hing.

Samen met C. De N. (hij wenst anoniem te blijven) vormden we het Auclair Genootschap. Een paar keer hebben we een bijeenkomst georganiseerd bij Hans thuis in Hoensbroek, waar hij altijd erg van genoot. Hans vond het heel bijzonder dat ik de lange reis uit Zaandam ondernam, en C. uit België. Dit najaar zouden we weer met z'n drieën bij elkaar komen, ook ter gelegenheid van het verschijnen van deel 1 van de integrale van Simon van de Rivier. 

Nog een originele Grizzly pagina van Hans.

Helaas.... geen middag meer waarop we met veel enthousiasme onze Auclair spulletjes met elkaar delen, over praten en Hans vol overgave en uiterst secuur originelen en tekeningen scande. Want dat deed hij graag, het scannen en archiveren van strips en tekeningen. Als een echte verzamelaar.

Hieronder staat de originele indianentekening van Claude Auclair die ik in 2006 via Ebay had gekocht en naar de Auclair site van Hans stuurde, waarmee onze vriendschap is begonnen. Rust zacht, Hans. Ik zal ons contact erg gaan missen.

Originele tekening Saga du Grizzly (1983). Tevens de herinneringsprent van de 1ste Bijeenkomst van het Auclair Genootschap in 2014.

Update: 9 februari 2016

Henkus Schumacher heeft de Auclair site van Hans overgenomen op zijn domein. Kijk op www.claude_auclair.hjschumacher.nl/

C. De N. schreef ook een In Memoriam voor Hans Heltzel dat is gepubliceerd op de Auclair site.

Kuifje bestelposter 1977 - Simon van de rivier

Claude Aucair tekende zijn stripheld Simon van de rivier voor een serie bestelposters van Kuifje weekblad uit 1977. De tekening is ook gebruikt als cover voor Stripschrift 413 (2011). In datzelfde nummer staat een artikel van mij en Hans Heltzel over Auclair en zijn strips.

Klik op de poster voor een groter formaat.

(met dank aan Ed Hengeveld voor de bewerking)

Claude Auclair: Illustraties voor boeken

Claude Auclair, de Franse stripauteur die bekend is van de post-apocalyptische stripserie Simon van de rivier, het Keltische epos Bran Ruz en andere stripromans heeft ook veel illustraties gemaakt. Vanaf 1968 publiceerde hij voor Franstalige pocketuitgaven zoals Galaxie (sciencefiction), Hitchcock magazine (suspense) en boeken van schrijver Pierre Pelot (sciencefiction en western). Ook leverde hij schutblad-illustraties voor sciencefictionboeken van Arthur C. Clarke en A.E. Van Vogt.

Hieronder zijn enkele voorbeelden. (klik op de afbeeldingen voor een groter formaat)


Schutbladillustratie voor Les Enfants d'Icare/La Cité et les astres van Arthur C. Clarke (Opta, 1969)


Schutbladillustratie voor Au Dela du Néant/Destination Univers van A.E. van Vogt (Opta, 1969)


Illustratie in Galaxie nr. 64 (1969) bij Horace B. Fyfe: Le Manège sans fin


Illustratie voor Quand gronde la rivière van Pierre Pelot (1975)