Stripmakers centraal op de Stripdagen

Affiche gemaakt door Kees de Boer

Op 4 en 5 maart a.s. vinden weer de jaarlijkse Stripdagen plaats, voor de tweede keer in de Broodfabriek in Rijswijk.

Dit evenement wil de strip als belangrijk onderdeel van de beeldcultuur onder de aandacht brengen van een zo breed mogelijk publiek en bestrijkt het hele Nederlandse taalgebied en de volledige breedte van het medium en de kunstvorm.Het biedt alles wat de doorgewinterde stripliefhebber kan wensen, en is daarnaast ook een ideaal dagje uit voor het hele gezin. Vorig jaar is met de verhuizing naar Rijswijk een vernieuwing ingezet, die nu wordt voortgezet middels een sterk uitgebreide programmering.

Focus ligt dit jaar op het maken van strips. Deze kunstvorm kent meerdere aspecten. Naast de gebruikelijke aandacht voor het tekenwerk (middels signeersessies en exposities rond stripgrootheden als Thé Tjong-Khing en Peter van Dongen) komt dit jaar ook het tekst-aspect nadrukkelijk en op meerdere manieren aan de orde. Zo wordt de Stripschapprijs (dé prijs op het gebied van het beeldverhaal) op De Stripdagen uitgereikt aan Willem Ritstier, die behalve een getalenteerd tekenaar vooral ook een begenadigd scenarist is, in vele genres en voor uiteenlopende doelgroepen.

Willem Ritstier is de winnaar van de Stripschapprijs 2017

Naast het Grote Podium is een tentoonstelling ingericht met vier panelen waarop de stripcarrière van Willem Ritstier wordt getoond, met heel veel beeldmateriaal en bijbehorende teksten (samengesteld en geschreven door mij).

Daarnaast vinden er masterclasses stripletteren plaats, door Frits Jonker, de laatste (?) handstripletteraar van Nederland. Hij is ook de winnaar dit jaar van de P. Hans Frankfurtherprijs, voor zijn bijzondere bijdrage voor de strip in Nederland in bijna vier decennia. Nog steeds lettert hij veel strips, o.a. voor Robert van der Kroft (Claire) en Aloys Oosterwijk (Willems Wereld) en de graphic novels In the Pines van Erik Kriek en Milan Hulsing's De aanslag.

Frits Jonker ontvangt op 5 maart de P. Hans Frankfurtherprijs

Ook is er een lezing van Rob Barnhoorn over het vertalen van Toonder-strips.
Er worden diverse workshops georganiseerd rond het maken van een strip (verschillende genres, zowel voor volwassenen als voor kinderen). Tijdens het hele weekend wordt een aantal van de (vele tientallen) aanwezige stripmakers geïnterviewd, waarbij soms de rollen worden omgedraaid.

In het kader van De Stripdagen staat er in de Centrale Bibliotheek van Den Haag van 19 februari t/m 19 maart de expositie Van het een komt het ander, rond drie generaties stripmakers die ook kinderboeken illustreren. Over twee verdiepingen wordt uitgebreid aandacht geschonken aan zowel het illustratieve als het stripwerk van Thé Tjong-Khing, Kees de Boer en Jeroen Funke. Met videobeelden, een prijsvraag en 3d-objecten.

Terug naar Studio Arnhem, een bloemlezing met onbekend en ongepubliceerde strips

Er is altijd aandacht voor de betrekkelijk korte, maar bonte geschiedenis van het massamedium. Dit jaar staat op De Stripdagen een uitgebreide expositie over Studio Arnhem, in de jaren tachtig een legendarische stripstudio die stripgrootheden heeft voortgebracht als Hanco Kolk, Gerard Leever en Aloys Oosterwijk. Rond deze groep vinden allerlei activiteiten plaats, zoals een groepsinterview (met muziek) en de presentatie van een overzichtsboek over deze studio, Terug naar Studio Arnhem bij Uitgeverij Personalia.

Speciaal gemaakt voor De Stripdagen is een grote overzichtsexpositie van de Nederlandse tekenaar Peter van Dongen (1966), van Muizentheater tot Rampokan, van jeugdwerk tot boekomslagen en van Familieziek tot Blake & Mortimer.

Peter van Dongen maakt een speciale expo met zijn werk voor De Stripdagen

Als afsluiting van het jubileumjaar legt een expositie uit waarom de klassieke Tom Poesstrip na 75 jaar nog steeds midden in de belangstelling staat.

Ook de nabije toekomst staat op het programma. In het Stripjaar 2017 wordt een aantal interessante initiatieven gepresenteerd die later dit jaar vorm gaan krijgen, zoals de Agent 327-animatiefilm en de Stripmaker des Vaderlands. Ook de plannen van de stripmusea en festivals worden belicht.

De Bulletje en Boonestaak Schaal is voor Albert van Beek (1927). Hij staat terecht te boek als iemand die aan de wieg van het Nederlandse beeldverhaal heeft gestaan. Al in de oorlog werkte hij bij de illustere Toonder Studio's, onder meer aan de Tom Poes-ballonstrips.
Uiteraard worden ook op De Stripdagen de winnaars van het Album van het Jaar en het Jeugdalbum van het Jaar bekendgemaakt en uitgereikt. De uitreiking van alle prijzen, inclusief de Stripschapprijs voor Willem Ritstier vinden plaats op zondag 5 maart vanaf 13.00 uur.

Albert van Beek is de winnaar van de stripveteranenprijs De Bulletje en Boonstaak Schaal

Omdat de strip het medium bij uitstek is om de jeugd te bereiken, wordt er veel werk gemaakt van activiteiten die interessant zijn voor kinderen. Dat begint al met gratis toegang, en bestrijkt een groot scala van doe-dingen en belevenissen voor alles wat jong is, van Donald Duck-kinderen tot Tina-meiden.

Voor iedereen is er genoeg te beleven. Een greep:

- de Striplama's, hilarische theaterimprovisaties met een stripthema;
- de Stripbattle, waarin stripmakers het tegen elkaar opnemen;
- er zijn quizzen, lezingen en filmtrailers,
- en een grote stripveiling waar onder meer bijzondere originelen van beroemde stripmakers worden aangeboden (Toonder, Wijn, Kresse, Vandersteen).

De Stripdagen vinden plaats op zaterdag 4 en zondag maart 2017 (tussen 10:00 en 17:00 uur) in De Broodfabriek, Volmerlaan 12 in Rijswijk.

Alle informatie over De Stripdagen vindt u op www.destripdagen.nl en op de Facebookpagina www.facebook.com/DeStripdagen

Eppo 4 - Boekenkast van Roelof Wijtsma

Roelof Wijtsma thuis in Groningen met zijn favoriete boeken, 1 oktober 2016. Foto: Robin Schouten. Voor een hogere resolutie, mail naar incognito@comic.com

Benieuwd naar wat de nieuwe Roel Dijkstra-tekenaar Roelof Wijtsma te vertellen heeft over zijn favoriete stripboeken? In stripblad Eppo nr. 4 lees je daar van alles over in de rubriek De boekenkast van... Sinds Eppo nr. 21 van 2016 publiceert Roelof samen met allround scenarist Willem Ritstier het verhaal Thuisfront waarin de teruggekeerde voetbalheld Roel Dijkstra weer ouderwets verzeild raakt in een avontuur vol met voetbal en misdaad. 

De boekenkast van Roelof Wijtsma in zijn atelier. Foto: Robin Schouten. Voor een hogere resolutie,  mail naar incognito@comic.com

De Groningse tekenaar en illustrator koos voor boeken die zijn fases laten zien als striplezer en waarbij gespeeld wordt met het medium. "De rode draad van mijn favorieten is dat er stripkaders worden doorbroken.” Eppo nummer 4 ligt nog tot 2 maart in de winkels. Los bestellen via de Eppo site kan ook. 

NB: in Eppo nr. 22 van 2016 staat van mij een interview met Roelof Wijtsma over Roel Dijkstra. 

Oude tijden herleven. Roel Dijkstra komt buiten het voetbal weer terecht in een crimineel wespennest in het nieuwe verhaal Thuisfront. Uit Eppo nr. 3, 2017. 

Uitglijer Fournier, Suske en Wiske en Dick Bos

Dit keer hebben we drie Uitglijers uitgezocht. Het is soms wat lastig om slechts één tekenaar of scenarist te nemen voor de Uitglijer omdat de informatie voor deze rubriek maar mondjesmaat voorhanden is en meestal verkregen wordt door het lezen van de eigen collectie(s). Het betreft dus geen studie. Ook zijn we afhankelijk van input van lezers. Dus kom maar met je eigen Uitglijers en wij maken er een verhaal van.

In dit geval is er nu dus een Uitglijer van Fournier die niets met Suske en Wiske te maken heeft en niks met Dick Bos en die ook weer niet met elkaar, behalve dan dat ze alle Uitglijers maken.

Verkeerde ramen en niet vertaalde posters
Jean Claude Fournier werd in 1943 te Parijs geboren. Hij kwam bij Dupuis terecht en nam al snel het stokje over van André Franquin (1924- 1997) en gaat Robbedoes en Kwabbernoot tekenen. Nu heb ik Franquin nog niet kunnen betrappen op een Uitglijer en wellicht was de meester daar gewoon niet toe in staat, maar Fournier wel. Niks schokkends en ook nu weer zijn sommige 'fouten' te wijten aan de slordigheid van anderen. Neem nu Klontjes voor Doebie uit 1971, bladzijde 45. Daar is een paginabreed kader waarin onze helden een T-splitsing over razen. Meteen links begint het al; de vertaler laat de poster op de muur ongemoeid, terwijl er toch 'votez' op staat ('stem'). Op meerdere plekken in dit album wordt dit soort aanplakkers wel vertaald en deze is dus gewoon onder de radar gebleven.

Votez en de foute 2CV

Dat 'votez' is wel lekker Frans (ik plaats de helden namelijk in Frankrijk), dit in tegenstelling tot al die buitenlandse wagens die in het verhaal voorbij komen; een Duitse Porsche 911, een Amerikaanse Duesenberg Convertible SJ Grand Dual-Cowl Phaeton uit 1935 en nota bene een Honda S 800 van onze vrienden. Dat was in Franquin zijn tijd wel anders. Maar als Fournier zich op het erfgoed stort en zich een onvergefelijke artistieke vrijheid veroorlooft die het Franse gevoel nog verder naar achteren werkt, is het wel met de tekening van hét Franse icoon uit vervlogen jaren: de eend of wel 2cv van Citroën. Het hele zijraam is in dit oude model opengeklapt, en ik zeg met nadruk het hele raam ! Als fan van deze gammele vervoermiddelen kan ik dat slecht aanzien. Het raam was altijd in tweeën, ook in de meest antieke exemplaren zoals deze. Alleen de onderkant ervan kan open. De voordeuren zijn wel correct getekend; dodemans deuren, een juiste vroege motorkap en de richtingaanwijzers of meer passend gezegd clignoteurs, zijn ook correct... maar dat raam. Trouwens, de kop van de man is ook een tik te groot. Die past er bijna niet eens door, en zo beperkt was de eend nu ook weer niet.

Het zijraam van de 2cv zoals het hoort; gedeeld. Scene uit Het geheim van de Traction 22 (Marin en Van der Zuiden)

Sidonie of niet-Sidonie... dat is de vraag

Nu dan toch even de blik op ons bevriende paar dat al sinds eind jaren veertig voor vertier zorgt. En daarmee is meteen gezegd dat er ook wel eens een fout voorbij kruipt; meer dan bij andere strips omdat er nu eenmaal én veel verhalen zijn verschenen én er veel van uitgegeven zijn in verschillende drukken en verschijningsvormen. Hieronder is in de 1e druk van de herdruk van de Vlaamse uitgave van Suske en Wiske - De speelgoedzaaier een aardig hik te zien. Lambiek snoept van de zogenaamde soep die waswater blijkt te zijn. Het eerste kadertje spreekt van Sidonie; de oorspronkelijk naam van Sidonia in het Vlaams. In het Nederlands werd haar naam meteen Sidonia omdat Sidonie, met de klemtoon op het laatste gedeelte, niet echt herkent wordt in ons land als naam en het heeft ook iets weg van Sodomie. In 1964 is met het gelijktrekken van het Vlaams en Nederlands gekozen voor uiteindelijk Sidonia. (Lambiek spreekt vanaf nu alleen beschaafd Nederlands merkt Sidonie op, en hup haar naam verandert). Er is nog even vaag gesteggel geweest over de uitspraak van haar huidige naam waarbij de klemtoon wederom op de laatste 'i' komt te liggen, maar daar is geen feitelijke waarheid uit te distilleren. 

Sidonie en Sidonia in de taal overgangsfase van Suske en Wiske - De speelgoedzaaier (1965) - Klik op de afbeeldingen voor een vergroting

Afijn. Met het hertekenen voor de tweekleurenreeks is in elk geval het oude kader overgenomen en is niet gelet op de naam die er in staat en o zo ingesleten was bij de Vlamingen. De tekstwolk-tekenaar echter heeft het wel keurig gedaan en consequent volgehouden . Een kleine Uitglijer die overigens ook in catalogi wordt vermeld als onderdeel van een 1e druk. Mij is niet bekend of in de opvolgende druk Sidonia wèl is toegepast.

Dick Bos pleegt zelfmoord

Dan een onvergefelijk fout van Dick Bos of eigenlijk van zijn maker Alfred Mazure (1914-1974). Bos met zijn oer-Hollandse naam was een meester in jiujitsu, en in tegenstelling tot de zuiderburen werd dit geweld waarmee hij de boeven bestreed na de gewelddadige Tweede Wereldoorlog als verfoeilijk gezien. Het werd dan ook in de ban gedaan en dat was de reden waarom van juist Dick Bos-boekjes bekend is dat die ter plekke de kachel ingingen als je er mee op school betrapt werd. Aan de ouders werd dit klaarblijkelijk niet overgelaten! Nu is Dick Bos niet alleen niet bang, sterk en mooi met zijn krachtige kaaklijn, die rechtstreeks lijkt te zijn gekopieerd van de Amerikaanse comics, maar hij was ook superslim. Tot dat hij actie onderneemt in het boekje Gas. Onze vriend ruikt gas en breekt het huis binnen waar een zeer sterke gasgeur vandaan komt die zelfs op straat was te ruiken... en... hij doet het licht aan.  

Dick Bos zijn onintelligente handeling

Beste mensen, als je nu wilt dat de boel ontploft dan is dat met het aandoen van het licht bij een gaslucht een rechtstreekse uitnodiging tot een catastrofe. Het klikje kan een klein vonkje afgeven en dat is voldoende om de boel te doen ontploffen... ik zou zeggen Alfred, je hebt je held een beschermengel meegegeven die in de gehele stripreeks op de schouder meegenoot met diens gevaarlijke activiteiten. Dat was zeker hier zijn grootste geluk, maar een educatieve Uitglijer is het wel.  (HvK)

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Eerder publiceerde hij een Uitglijer over Guus Slim, Hergé, Suske en Wiske: De Tartaarse helm, Tintin: Le Sceptre d'Ottokar, Schanulleke (Suske en Wiske), Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2), Suske en Wiske: De Ringelingschat, Uitglijers met dubbele betekenissen?, Uitglijer Guus Slim, Een speurtocht naar striptekenaar en scenarist Pizarro, De Uitglijers van Eddy Paape, Dan Cooper, De Tartaarse helm (Jeugd Revue) en Majesteitelijke Uitglijer

Eppo 3 - Boekenkast van Frodo De Decker

In stripblad Eppo nr. 3 staat van mij: De Boekenkast van Frodo De Decker. Hij is de tekenaar en schrijver van de gagstrip De Ridder waarmee hij de Eppo-lezer in elk nummer trakteert op een fijne dosis droge humor. Eerder maakte de geboren Antwerpenaar de tekstloze gagstrip Otto. Voor de Boekenkast-rubriek koos hij vier favoriete stripboeken, met als rode draad een synergie tussen het verhaal en de tekeningen. Eppo nummer 3 ligt tot 16 februari in de winkel en is ook los te bestellen via de Eppo site.

Frodo De Decker thuis in Heist op den Berg, België op 23 november 2016. Foto's: Robin Schouten. Voor een hogere resolutie: incognito@comic.com

Frodo De Decker (1981) kwam vorig jaar de Eppo gelederen versterken met De Ridder. Deze gagstrip, waarvan het hoofdfiguur zijn helm nog niet heeft afgezet (en dat waarschijnlijk ook niet zal doen!) verschijnt eveneens in P-Magazine en Veronica magazine. Het tekenen van strips en illustraties wisselt Frodo af met het spelen van jazzmuziek op gitaar. Eén avond in de week geeft de Vlaming ook daarin les.
“Ik heb een redelijk hobbelig parcours afgelegd”, vertelt hij. “Ik ben grafische vormgeving gaan studeren op de Sint-Lucas kunstacademie in Brussel. Maar na anderhalf stopte ik daarmee en ging ik strips tekenen. Vervolgens deed ik ook mee aan een paar striptekenwedstrijden zoals What’s your excuse? Toch vond ik het moeilijk om met strips mijn weg te vinden. Vervolgens ben ik jazzgitaar gaan studeren, en heb ook opgetreden en les gegeven. Zo rond 2011 begon het opnieuw te kriebelen en haalde ik een paar oude strippagina’s naar boven waaraan ik verder ben gaan werken. Dat was van Otto.”
Van deze tekstloze gagstrip met een doorlopend surrealistisch verhaal verschenen drie boeken, en sinds april 2016 heeft Frodo De Ridder de wereld ingestuurd. En gelijk ook met veel succes! “Met Otto zat ik veel meer vast aan vaste camerastandpunten en een klare lijn stijl, en in De Ridder laat ik me veel meer gaan. Als jonge gast heb ik altijd wel gedroomd van een ridder, en ik vind het dan ook een heel leuke strip om te tekenen. De Ridder is een leuk figuur om droge humor mee te brengen omdat je zijn emoties niet ziet. Ik wil ook nog zeggen dat ik het een hele eer vind om in Eppo te staan, Dirkjan is een van mijn favorieten.”