25 december 2019

Kerstkaarten - Het Stripschap, Eric Heuvel, Pieter Hogenbirk en Bert van der Meij

De kerstkaart van Het Stripschap met kerstvrouw-tekening van Willem Vleeschouwer (De Spoorstraat).

Eric Heuvel (January Jones) herdenkt op zijn kerstkaart het Ardennenoffensief dat precies 75 jaar geleden plaatsvond.

De kerstkaart van Pieter Hogenbirk (De Ruyter, Van Oranje, Eppo)

De mooie kerstwens van Bert van der Meij (De Leidsche Nachtwacht, Kappie) 

24 december 2019

andREVANbuuren - Kerstkaart 2019

Graag deel ik de prachtige kerstkaart van andREVANbuuren. Kijk ook op de website van deze zeer getalenteerde kunstschilder, illustrator en auteur van de pilotenstrip (annex spreekbuis) Duk Deny: www.andrevanbuuren.nl

23 december 2019

Gerben Valkema - Kerstcover Eppo 25


Gerben Valkema tekende deze vrolijke kerstcover voor Eppo stripblad nr. 25. Een dubbele cover ditmaal waarvoor Gerben alle vaste stripfiguren uit Eppo heeft getekend, gearrangeerd rondom zijn eigen Elsje. Eppo nummer 25 ligt tot de kerst in de winkels en is ook te bestellen via de Eppo site.

En dan te bedenken dat Valkema dacht een 'gewone' voorplaat te maken. De coverschets was reeds uitgewerkt. Nadat uitgever Rob van Bavel die had gezien vroeg hij hem spontaan om er toch maar een wraparound cover van te maken. Hij besefte namelijk net op tijd dat Pieter Hogenbirk en Alex van Koten van hun Eppo strip een 3-pagina kerstverhaaltje hadden gemaakt. Maar deze keer geen strip voor de achterkant zoals gebruikelijk... dus moest Gerben er nog even snel een stuk cover bij tekenen. Twee keer zoveel werk. En met prachtig resultaat.


In dit nummer keert Gerbens andere stripheldin Dakota Jansen weer even terug in het speciale Elsje kerstverhaaltje, tekende Frodo De Decker een kerstaflevering van De Ridder (zie de afb.) en is ook Mars Gremmen weer van de partij met de 3-pagina strip De fietsvogelaar (over zijn vogelverslaving).

Frodo De Decker tekende De Ridder in kerstsferen, met een speciaal gastoptreden van... de Grote Smurf!

29 november 2019

Eppo 23 - De boekenkast van Frits Jonker

Frits Jonker voor een van zijn boekenkasten, Amsterdam, 12 juni 2019. (Foto: Robin Schouten)

Nog even aandacht voor De boekenkast van Frits Jonker in Eppo nr. 23. Frits is al 40 jaar DE stripletteraar van Nederland en werkte voor alle stripuitgevers. Begin jaren 1980 begon hij ook voor Eppo strips te letteren en logo's en kopjes te maken. Veel van zijn typografie en handletteringen zijn verzameld in het art boek ShowCase. Tegenwoordig lettert hij de Sjors en Sjimmie strip voor StripGlossy en de boeken van Peter van Dongen, Milan Hulsing en Erik Kriek. Verder werkt hij al 25 jaar mee aan het blad Zone 5300 en maakt hij voor StripNieuws de rubriek 'Frits Jonker's Geletterde Speeltuin'. Als scenarist bewees hij zich met de serie Geheim van de Tijd dat getekend is door Eric Heuvel.

Voor de Boekenkast-rubriek koos hij strips van Peyo, Peter Pontiac, Milan Hulsing en Ben Vranken. Eppo nummer 23 lag tot voor kort in de winkels maar is nog los te bestellen via de Eppo site.

De cover van Eppo nr. 23 is getekend door Gerben Valkema.

16 november 2019

Cross Comix Festival 2019 met Wilbert Plijnaar


De vierde editie van het Cross Comix Festival is sinds een paar dagen in volle gang. Op zondag 17 november vindt de grote afsluiter plaats in Theater Rotterdam waar je kunt genieten van de wondere wereld van het stripverhaal oftewel de 9e Kunst, absurdisme, visual storytelling en beeldcultuur. Toonaangevende beeldmakers en -denkers, auteurs, storytellers, kunstenaars en musici zullen er garant staan voor inspirerende crossovers.

In de schouwburg wordt het één groot stripfeest, belooft de organisatie. ,,Ook de niet-striplezer zal het er prima naar zijn zin hebben, zeker als je visueel bent ingesteld en je niet vies bent van een grap. De hele setting is met een knipoog. Er is kunst, muziek, lekker eten en je gaat lachend naar huis. Zelfs de band, Les Robots, lijkt zo te zijn weggelopen uit een strip.” (bron: AD.nl, 13 nov. 2019)

Op zondag staan een aantal internationaal bekende stripauteurs centraal: Posy Simmonds (Gemma Bovery, Tamara Drewe) en Wilbert Plijnaar (Sjors en Sjimmie, Claire, story artist Disney) treden het publiek tegemoet met interviews op het podium, presentaties en signeersessies. Om 15.30 uur geeft het Vlaamse icoon Kamagurka een humorcollege, oftewel absurdisme ten top.


Wilbert Plijnaar komt speciaal voor het festival over uit Amerika waar hij sinds 1995 woont en vanuit LA gewerkt heeft als story artist voor alle grote animatiestudio's. Vanaf 17.00 uur is de boekpresentatie van 'Wilbert Plijnaar, Rotterdammer in Hollywood' geschreven door collega Peter 'Sigmund' de Wit. Beide heren worden op het podium geïnterviewd en gaan in gesprek over hun gedeelde passie voor spitsvondige teksten, het verkennen van grenzen en een strakke tekenstijl. En over de Amerikaanse droom. Direct na afloop signeren Plijnaar en De Wit de  gloednieuwe biografie in de foyer van Theater Rotterdam.

Info en tickets: crosscomix.nl

13 november 2019

Jesse van Muylwijck signeert De Rechter bij Scheltema


Op zaterdag 16 november signeert Jesse van Muylwijck zijn nieuwste boek van De Rechter, 'Kopzorgen en Hoofdzaken' bij boekhandel Scheltema in Amsterdam, van 15:00-17:00 uur. Ook zijn eerder verschenen Engelstalige boek The Judge, a Touch of Dutch ligt daar klaar om voorzien te worden van een handtekening en tekening. Jesse zal ook met plezier je vragen beantwoorden.

Een uitgelezen kans dus om de bedenker van de De Rechter te ontmoeten voordat hij weer terugvliegt naar zijn thuisbasis in Canada. Deze signeersessie is ook zijn enige dit jaar in Nederland. Jesse van Muylwijck liet ons alvast weten dat hij volgend jaar weer van de partij is bij de Stripdagen Haarlem.

Adres: Scheltema, Rokin 9, 1012 KK Amsterdam.

Meer info: www.scheltema.nl/evenementen/signeersessies/stripmiddag-met-de-rechter

31 oktober 2019

Kuifje - Uitglijers in zwart-wit edities van Amerika en Verre Oriënt

Exotische wapens

Hergé is door het naar hem genoemde genootschap al menig keer op de vingers getikt vanwege Uitglijers of frappantere zaken in zijn werk. Ook bij Incognito Comics fietste er in die zin al eens wat voorbij. Dat is echter nog niet het einde van de 'ontdekkingen'. In een heruitgave van Tintin en Amérique uit 1941, dat grafisch als een topalbum in de oude zwart-wit reeks kan worden gezien, is er een slip of the drawingpen te vinden. Wat is het geval?
Hergé heeft zich altijd geïnteresseerd voor vreemde culturen en gebruiken en dat komt ook tot uitdrukking in dit album dat hij op 22-jarige leeftijd tekende. Hier introduceerde hij de boemerang. Vrijwel in het begin van het verhaal wordt dit, vermoedelijk voor velen in die tijd dat het verhaal verscheen, vreemde voorwerp van stal gehaald als wapen. Het werphout of jachthout werd op een enkele uitzondering na niet werkelijk voor de jacht gebruikt. Vanwege de beperkte mogelijkheden is de boemerang niet effectief en dat geldt ook in het gebruik voor gangsters, maar daar trekt Hergé zich niets van aan. In het tweede kader hieronder is te zien dat de werper een correcte werphouding aanneemt om het exotische voorwerp te gooien. Hoewel hij erg dicht bij de boom lijkt te staan, wat de zwaai van de arm kan belemmeren. Maar goed, verder lijkt het iemand te zijn die weet van de hoed en de rand aan de stand van de hand te zien, of in dit geval weet hij van de pet en de klep.

De boemerang is zowat geworpen. (uit Tintin en Amérique, 1941)

De worp zien we niet en dus kunnen we niet zeggen of die verder correct wordt uitgevoerd. Het resultaat is wel meteen te zien; die boemerang raakt de ontvoerde chauffeur die op het punt staat een bekentenis af te leggen. De klap is zo hard dat de man neervalt. Op Wikipedia is te lezen dat de boemerang niet gevaarlijk is… nou dan moet je dit bendelid maar niet tegenkomen. Als je een bepaald punt op het hoofd raakt met zo'n ding lijkt het mij dat er een kans is dat je toch even het heden verlaat om pas in de toekomst terug te keren, zeker wanneer het werphout van een wat zwaardere kwaliteit is. Theoretisch zou dat hier het geval kunnen zijn.

De theoretische mogelijkheid van de boemerang als wapen. 

Met wat goede wil kun je dit een Uitglijer noemen, maar we doelen op iets anders. Van dit 'wapen' is bekend dat het terugkeert naar de werper, mits goed gegooid… en zonder iets geraakt te hebben! Hier is echter sprake van een gevalletje van de klok en de klepel. Door de vorm en de unieke rand gaat het werphout in een lift en zal al cirkelend een bocht maken om ongeveer in de richting van de eigenaar terug te komen. Als het dus iets raakt, zoals hier, is het gedaan met de cirkelende beweging en van lift is al helemaal geen sprake meer. Het kan gewoon niet op eigen kracht terugkomen. Een Uitglijer dus, maar de vrijheid van het stripverhaal maakt het tot een effectief en gevaarlijk wapen… dat weer wel. Thuis maar niet proberen.

Blij met een Uitglijer

Meer vreemds is er te vinden in de Les Cigares du pharaon uitgave uit 1938. Na vele uitputtende avonturen komt Kuifje/Tintin bij een sjeik terecht die blij is met zo'n beroemde gast. Bij vertrek biedt hij de held dan ook wapens, een paard en meer goeds aan. Kuifje staat in de stijgbeugels klaar om op het beest te gaan zitten, maar dat zal niet erg goed gaan.

Met het verkeerde been.(uit Les Cigares du pharaon, 1938)
Voor het plaatje staat hij parmantig klaar maar zal, als hij zich omhoog hijst, achterstevoren op het paard terechtkomen. Of hij moet de amazonezit prefereren, maar dat is niet het geval. Hij heeft gewoon de verkeerde voet in de stijgbeugel gezet. Gelukkig zit hij op het volgende plaatje op de juiste manier op het paard en niet zoals Dik Trom achterstevoren (die was vermoedelijk wel zo opgestapt). Dat zou niet alleen een deconfiture van de held zijn geweest, maar het had wel een Uitglijer voorkomen. In dit geval blij met een Uitglijer… stel je voor dat Kuifje achterstevoren was gaan paardrijden. We moeten er niet aan denken. Gelukkig was Hergé getipt of hij zag zelf zijn fout in want in de kleurenversie is het een en ander goed hersteld. Ode aan de meester zou ik dan zeggen. (HvK)

Een stuk comfortabeler voor de tekenaar om het maar zonder opstap' te doen in de kleurenversie.

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Zijn bijdragen: 
Guus Slim: Kamerlid PiemelHergéSuske en Wiske: De Tartaarse helmTintin: Le Sceptre d'OttokarSchanulleke (Suske en Wiske)Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2)Suske en Wiske: De RingelingschatUitglijers met dubbele betekenissen?Uitglijer Guus Slim: Bomaanslag in de bergenEen speurtocht naar striptekenaar en scenarist PizarroDe Uitglijers van Eddy PaapeDan CooperDe Tartaarse helm (Jeugd Revue)Majesteitelijke UitglijerFournier, Suske en Wiske en Dick BosFoute teksten bij onze wereldvermaarde held (Kuifje)Rik overleeft de kogels (Rik Ringers)Hoe geel is een bruine schoen ? (Ton en Tinneke)Je 1e druk Amoras: misschien geen volledige 1e drukJansen is de naam (Kuifje)Magda van TilburgHergé als geweten van de wereldUitglijer over een BommeljasUitglijer Paul PanterUitglijers Suske en Wiske, Jan Kordaat, Buck DannyLinks is niet rechts en andersom (Blake en Mortimer)De Vallei heeft foutjes (Blake en Mortimer)Poederdons in plaats van zwaard (Akim)Uitglijer Sirius door albumuitgaveDe Uitglijer die geen Uitglijer is (Jacques Martin) en Jerry en Valentin glijen uit (Jerry Spring en Kuifje).

28 oktober 2019

Aloys Oosterwijk - Bij de Neus


Aloys Oosterwijk, bekend van Cor Morelli en Willems Wereld is naast een begenadigd stripauteur ook een uitstekende rechtbanktekenaar. Bij Uitgeverij L verschijnt volgende week Bij de Neus een getekende documentaire over het Holleeder-proces dat Aloys maakte samen met Vico Olling en Sjerp Jaarsma. Hierin brengt hij het Holleeder-proces in beeld aan de hand van zo’n 300 tekeningen. Aangevuld met illustraties van de liquidaties en andere belangrijke momenten die in het proces aan bod kwamen heeft dit een indrukwekkend beeld document opgeleverd. 


De presentatie van dit nieuwe boek is op 5 november om 14.00 uur in boekhandel Donner te Rotterdam, in aanwezigheid van de auteurs en gevolgd door een signeersessie. Wil je er bij zijn, stuur dan voor 4 november een mail naar Uitgeverij L. Voor iedereen die zich heeft aangemeld is er een exclusieve Holleeder-prent beschikbaar, getekend door Aloys Oosterwijk.

06 oktober 2019

StripGlossy 14 - Interview Achdé

Achdé poserend in Amsterdam, mei 2019 (Foto: Peter Beemsterboer)

In StripGlossy #14 (sept. 2019) staat van mij een interview met Achdé, de tekenaar van Lucky Luke en Kid Lucky. In het 7-pagina artikel vertelt de Fransman openhartig over zijn wonderbaarlijke stripcarrière, zijn helden Morris en Uderzo en de strip die zijn leven zo veranderd heeft.

Peter Beemsterboer maakte de mooie foto's. Hierboven een voorproefje.

StripGlossy #14 staat in het teken van 60 jaar Asterix waarvoor Peter de Wit een speciale cover tekende. Het nummer ligt in alle tijdschriftenwinkels en is ook te bestellen via de website van StripGlossy.



26 september 2019

Simon van de rivier – Boek 3

In 2015 en 2016 werden de Simon van de rivier verhalen van Claude Auclair opnieuw uitgebracht in drie integrale boeken bij uitgeverij Sherpa. De eerste cyclus met zes verhalen verscheen in boek 1 en 2 (zie deze recensie). Hier volgt de verlate recensie van boek 3 met de verhalen uit de tweede Simon cyclus.


Nadat Auclair de eerste Simon cyclus had afgerond krijgt hij de kans om langere stripverhalen te maken voor een meer volwassen publiek. Hij zal een van de voornaamste auteurs worden van het Franse maandblad (A Suivre) waarvan ook een Nederlandstalige versie verschijnt: Wordt Vervolgd. Auclair begint met het keltische epos Bran Ruz (Casterman, 1981) waar hij voor het scenario samenwerkt met Alain Deschamps. Hoe beide auteurs dan weer uiterst pijnlijk gebrouilleerd raken lezen we in het uitgebreide dossier in boek 3, geschreven door de Franse stripkenner Patrick Gaumer. Voor zijn volgende beeldroman, Een stem die van nergens komt (Casterman, 1984) kreeg Auclair het scenario van cineast François Migeat. Daarna krijgt hij eindelijk weer zin om Simon van de rivier nieuw leven blazen, de reeks die sinds 1978 in de ijskast stond.

Simon en Emeline prent bij Boek 3 (Sherpa, 2016)

De tweede Simon cyclus zal heel anders van toon zijn, meer intellectueel en psychologisch. Auclair was in de voorbije jaren als stripmaker enorm gegroeid, maar ook als mens had hij grote veranderingen doorgemaakt. Het postnucleaire element van de eerste verhalen was naar zijn gevoel uitgemolken en bovendien erg gedateerd. De pessimistische sfeer van de eerste cyclus behoorde tot het verleden. Hij had nieuwe ideeën die hij graag met de Simon reeks wilde uitwerken maar waarin de held niet meer zo centraal zou staan als voorheen. En opnieuw had hij behoefte om samen te werken met een scenarist. Die vind hij in Alain Riondet, een avonturier die zijn grote belangstelling voor natuurfilosofie en Keltische mythologie deelde.

Tussen 1983 en 1986 maken Auclair en Riondet drie nieuwe Simon verhalen waarvan het derde een tweeluik is. Een voorpublicatie in het weekblad Kuifje komt er deze keer niet. Le Lombard weet zich in feite geen raad met de nieuwe cyclus, die zij wat al te ontoegankelijk vinden voor de jeugdige lezers van Kuifje. De verhalen blijven jarenlang in de la liggen. In 1988 en 1989 worden de vier albums dan eindelijk uitgegeven. Wel maakt Simon in 1985 een bescheiden comeback met een pagina voor een kettingstrip in Kuifje. Een jaar later volgt nog een tweepaginastrip ter gelegenheid van de 40e verjaardag van het blad. En zo maken we kennis met het gezin van Simon op zijn zeilboot.

Auclair laat Simon terugkeren in Kuifje nr. 46, 1985 met zijn bijdrage voor de kettingstrip De geheimzinnige, heroïsche belevenissen van de ruimte-agent

In hun eerste verhaal voor de nieuwe Simon cyclus, De opwekker (eerder vertaald als De opwekkende kracht) verwijzen Auclair en Riondet volop naar wijsheden en mythes. De filosofische sfeer wordt meteen neergezet met een spreuk uit de I-Tjing, het Boek der veranderingen. Opmerkelijk is dat Simon bijna niet voorkomt in het verhaal. In plaats daarvan volgen we de dooltocht van West die op zoek is naar een vrouw, die letterlijk zijn wederhelft vormt. Het is ook een terugkerend thema in de verhalen van Auclair: de man en de vrouw zijn ieder afzonderlijk onvolmaakt, en alleen samen kunnen zij de harmonie vinden die hun bestaan in evenwicht brengt. We komen terecht in een andere, poëtische werkelijkheid met veel symboliek.

Originele pagina's 45 en 46 van De opwekker

Simon, Emeline en hun twee kinderen duiken pas aan het eind op. Zij zijn ook degenen aan wie de man zijn verhaal verteld had. Hij blijkt verbonden te zijn met Naïg, de oudste dochter van Simon (zie de platen hierboven). Niet toevallig lijkt zij sprekend op Auclairs eigen dochter Sarah. Het dossier onthult dat de auteurs het leuk vonden om te spelen met de overeenkomsten van Simons gezin en dat van Auclair. In het echte leven bouwt hij een boot en wil hij met zijn gezin op reis gaan. Net als zijn personage.

In De wegen van het Ogham (voorheen De weg van het Ogam) draait het verhaal weer om Simon. Al op de eerste pagina's maken we de held mee zoals we hem nog niet eerder zagen: boos, wanhopig en gevangen in een identiteitscrisis, die hij afreageert op Emeline en Naïg. De wijze woorden van het meisje maken iets los in Simon, die zich verwijdert van zijn gezin en vervolgens terechtkomt in een visioen. Hij keert terug naar de rivier, waar hij letterlijk kopje ondergaat om vervolgens te belanden in een droomachtige toestand. Auclair en Riondet laten Simon een bijzondere reis afleggen met verwijzingen naar de Keltische mythologie. Ook de interpretaties van Bachelard en Jung spelen een centrale rol.

Originele pagina 42 van De wegen van het Ogham waarin Simon zijn vader weer terugziet.

Onderweg heeft hij een reeks vreemde ontmoetingen waarin steeds een vrouw verschijnt die hem troost, zonder te weten wie zij is. Dat mysterie wordt aan het eind van het verhaal onthult wanneer Simon een emotioneel weerzien heeft met zijn vader. Dit is Auclair zelf maar dan ouder. Simons reis is voorbij en hij kan zich weer herenigen met Emeline en hun twee dochters Naïg en Lio.

De introspectieve tocht die Simon maakt is niet zomaar verzonnen. In de eerste twee delen zijn we in feite getuige van de persoonlijke reis die Auclair zelf ondervond, met Simon als zijn spreekbuis. Daarbij vond hij het interessant om het spel van waarheid en droom te gebruiken. Was de vorige cyclus een droom, of droomt de oude Simon de nieuwe cyclus? De vele verwijzingen naar wijsheden en mythes kan soms iets te overdadig overkomen. Maar toch geeft het ook heel mooi de persoonlijke groei weer van Auclair, die in Riondet een gelijkgestemde geest had gevonden.

Mevrouw, Pierre, Simon en Emeline in Schipbreuk 2, originele pagina 16.

Voor het tweeluik Schipbreuk kozen Auclair en Riondet voor een meer toegankelijke beeldroman vertelling. In dit psychologische verhaal komt Simon met zijn gezin terecht bij een geïsoleerde vissersgemeenschap aan de Atlantische kust, dat met ijzeren hand wordt geleid door Mevrouw. Haar opzichter Patrick ‘Grote Hond’ heeft duidelijk gevoelens voor haar, die ze keer op keer afwijst. Ooit is ze door haar man in de steek gelaten voor een andere liefde en dat heeft haar verbitterd en hard gemaakt. Ze heeft een jong volwassen zoon, Pierre, die ze afschermt van andere vrouwen met een verstikkende hartstocht. Toch zoekt hij toenadering: eerst tot Emeline en later tot het meisje Sarah. Simon en Emeline dragen ieder hun steentje bij aan de gemeenschap en worden gewaardeerd. Maar de beklemmende sfeer doet hun vermoeden dat er iets niet klopt. In het tweede deel wordt de tragische familievete ontvouwt die deze gemeenschap al zo lang verscheurd heeft. Op het eind volgt de onvermijdelijke climax waarbij ook Simon een rol speelt en Grote Hond het ultieme offer brengt. De weg is vrij voor Pierre om zijn moeder te ontvluchten en ervandoor te gaan met zijn nieuwe liefde Sarah. En zo besluiten Auclair en Riondet de tweede Simon cyclus met een positieve boodschap.

Het tekenwerk van Auclair is zoals de platen laten zien van een ouderwets hoog niveau. De vier verhalen leveren samen met het 40 pagina's tellende dossier een extra dik boek op dat weer mooi verzorgd is door uitgeverij Sherpa. Een must have. (RS)

Auclair & Riondet - Simon van de rivier (integraal)
- Boek 3 (2016) met: De opwekker, De wegen van het Ogham, Schipbreuk deel 1 + deel 2 - 240 pagina’s, € 39,95

Te bestellen bij Uitgeverij Sherpa.

Fansite: www.claude_auclair.hjschumacher.nl

23 september 2019

Impressie Stripfestival Breda 2019 - 2

Przemyslaw Klosin signeert bij de Eppo stand het tweede Jylland album, Dode macht. Naast hem zitten Fred de Heij (Haas, De Kaart, Safehaven) en Martin Lodewijk (Agent 327).

Foto's van het Stripfestival Breda 2019 in het Chassé Theater met de stripauteurs Przemyslaw Klosin, Fred de Heij, Martin Lodewijk, Daan Jippes, Gerard Leever, Mark Retera, Remco Polman, Jan Vriends en IJsbrand Oost. Alle foto's zijn gemaakt door Erwin Suvaal op zondag 15 september 2019.

Martin Lodewijk, de Godfather van de Nederlandse strip vierde in april zijn 80ste verjaardag. Hij signeerde beide dagen bij Eppo.
Daan Jippes / Danier was ook weer van de partij. Zijn twee Havank verhalen kregen eerder dit jaar een Franse integrale uitgave met vele extra's bij Editions Black and White 
Gerard Leever signeerde in Breda o.a. zijn Suus & Sas albums.
De uitbundige Dirkjan stand van Mark Retera was niet te missen!

Remco Polman, tekenaar van de ridderstrip Floris van Dendermonde signeerde beide dagen bij Eppo. 

Jan Vriends signeert zijn Roos Vink boek bij uitgeverij Syndikaat. Eind dit jaar verschijnt daar Roos Vink 2. 

IJsbrand Oost met het album over de totstandkoming van het Max Miller verhaal De Orde van de Blauwe SteenTijdens het festival werd zijn nieuwste boek gepresenteerd, ‘Op de tekentafel van IJsbrand Oost: 2015-2016’.