30 september 2020

Marten en Willy glijden uit

Het is misschien spijkers op laag water zoeken, maar ik wil toch niet onvermeld laten dat soms je oog valt op een detail waarvan je denkt 'hoe komt dat daar nu zo terecht?' Neem nu het Bommelverhaal De maanblaffers van Marten Toonder uit De Bezige Bij-reeks en wel in de bundel Parbleu uit 1971. Op bladzijde 74 wordt Bommel gevankelijk weggevoerd, omdat hij een maanblaffer zou zijn, what ever that may be. Hij komt op het politiebureau terecht en dat wordt in het eerste plaatje duidelijk vanwege de tekst op de ronde luifel. Daar staat op wat het gebouw herbergt maar het is niet bijster duidelijk.

Je leest er nietsvermoedend overheen.

Op het derde plaatje van diezelfde bladzijde is het duidelijk wat er staat en je gelooft je ogen niet.

Bommel vrijgelaten uit het policebureau.

Er staat zwart op wit... police! Is dit een grap van Toonder die de voorschetsen van de strip altijd nakeek en desgewenst corrigeerde en vaak ook zelf de uiteindelijke resultaten inkte? Ach, nee... zo'n lolbroek was de man niet. Het is eerder een residu van een mij onbekende Engelse dan wel Franse uitgave waar police in beide gevallen, uiteraard, de politie wordt bedoeld.

Ik kon een oude catalogus inkijken die stripvorser Hans Matla ooit heeft samengesteld en daarin vond ik in elk geval de Franse variant Les Aboyeurs de la lune; Maanblaffers dus. Dit verhaal is van eind 1968 tot begin 1969 gepubliceerd in La Nouvelle République du Centre-Ouest. Wat is nu zo frappant aan deze constatering? De strip verscheen al in 1967 in een Nederlandse krant en werd inderdaad aangepast voor de buitenlandse markt zoals strip-amice Willem van Helden suggereerde. Dan is het wel heel frappant dat deze Franse publicatie de basis is geweest voor de oer-Hollandse Bezige Bij-uitgaven. Het bovenschrift is gewoon over het hoofd gezien of men heeft er zelfs niet naar gekeken. Waarom er geen gebruik is gemaakt van de oorspronkelijk versie is in bij 40 jaar uitgevers-nevelen gehuld… slordig hoor toen... Uitglijertjes dus.

Op bladzijde 75 zien we weer een Uitglijer, maar dan vermoedelijk gepleegd door een Rommeldamse architect, of de bouwer die materiaal te kort had. Zie de uitmonding van een regenpijp… gelieve die vanwege de situering te mijden bij regen.
  
Goed voor een kletsnatte kop.

Dat is goed begrepen want in het derde plaatje op dezelfde plek is de pijp helemaal weg...

Geen rare lozingen meer.


Ai,ai Willy.

Favoriet zijn de eerste Vlaamse verhalen van Willy Vandersteen die hij rond de figuren Suske en Wiske drapeerde. Beter is wellicht de zogenaamde blauwe (cover)reeks waar ook Het Spaanse spook toe gerekend wordt, zij het dat deze niet in kleur verscheen en ook geen blauw gekleurde kaft heeft. Juist deze S&W's leveren een totaal ander en boeiender verhaal op dan de rode reeks. De tekeningen zijn meer uitgewerkt, meer volwassen. Ook lopen Sidonia en Jerom het drietal niet voor de voeten en dat maakt het verhaal duidelijker omdat er minder personen de sfeer maken. Scheelt ook in de gags. Maar gags komen wel voor en dan is het Lambiek die deze voor zijn rekening neemt. Zo ook de grap met de wekker in De groene splinter en de hieraan onttrokken plaatjes van een 1e druk uit 1957. Hier is aangetoond dat Vandersteen het niet altijd even nauw nam met de zorgvuldigheid. Wat opvalt zijn de rollen papier op de kast links.

Let op de rollen op de kast.

Let dan ook op de rol op de ordners op de plank ernaast. Die rol is duidelijk ingezakt en ja, wij als Uitglijerzoekers letten op alles. Dan komt het volgende plaatje...

Magie in een handomdraai.

Inderdaad de rollen op de kast zijn weg. Ze zouden onder de tekstballon te zien zijn geweest. Zomaar niet meer meegetekend. Zijn niet weggepakt want het verhaal vraagt dat niet. Het wordt nog fraaier. Kijk maar naar het volgende plaatje en vergelijk deze met de eerste. 

De rol is anders van vorm.

Het is duidelijk, de vorm is anders en de omwikkeling van de rol ligt nu op een andere ordner. Er is duidelijk iemand aan het afstoffen geweest buiten beeld. Nu denkt iedereen dat elk plaatje in elke strip wordt afgezocht met een loep om de minste geringste afwijking aan deze rubriek toe te voegen, maar dat is niet het geval. Je gaat gewoon beter op details letten en dat gaat ongemerkt. Probeer maar eens een tijdje. Dat levert ons wellicht meer Uitglijers op. Zo kwam stripvriend Menno Barkema met de tip dat de kleur van de auto die Kuifje in Afrika gebruikt een andere is op de cover (zwart) dan in het album zelf (geel). Je ziet het pas als je het weet of iets dergelijks. Overigens is in deze rubriek vaker over de blauwe reeks geschreven. Zie daarvoor De Tartaarse helm met fietsende paters en revolvers in de 13e eeuw. (HvK)

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Zijn bijdragen: 
Guus Slim: Kamerlid PiemelHergéSuske en Wiske: De Tartaarse helmTintin: Le Sceptre d'OttokarSchanulleke (Suske en Wiske)Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2)Suske en Wiske: De RingelingschatUitglijers met dubbele betekenissen?Uitglijer Guus Slim: Bomaanslag in de bergenEen speurtocht naar striptekenaar en scenarist PizarroDe Uitglijers van Eddy PaapeDan CooperDe Tartaarse helm (Jeugd Revue)Majesteitelijke UitglijerFournier, Suske en Wiske en Dick BosFoute teksten bij onze wereldvermaarde held (Kuifje)Rik overleeft de kogels (Rik Ringers)Hoe geel is een bruine schoen ? (Ton en Tinneke)Je 1e druk Amoras: misschien geen volledige 1e drukJansen is de naam (Kuifje)Magda van TilburgHergé als geweten van de wereldUitglijer over een BommeljasUitglijer Paul PanterUitglijers Suske en Wiske, Jan Kordaat, Buck DannyLinks is niet rechts en andersom (Blake en Mortimer)De Vallei heeft foutjes (Blake en Mortimer)Poederdons in plaats van zwaard (Akim)Uitglijer Sirius door albumuitgaveDe Uitglijer die geen Uitglijer is (Jacques Martin)Jerry en Valentin glijen uit (Jerry Spring en Kuifje)Kuifje - Uitglijers in zwart-wit editiesUitglijer Robbedoes en KwabbernootVlaams of niet Vlaams en Dupuis glijdt weer eens uit (Jan Kordaat).

2 opmerkingen:

Frits van der Waa zei

De Maanblaffers-uitglijder is geen spijkers op laag water zoeken, maar een ongefundeerde uitglijder van eigen fabrikaat. In de oorspronkelijke Nederlandse NRC-publicatie, destijds eigenhandig uitgeknipt, ziet het opschrift van het politiebureau er precies zo uit, en dat is in alle latere uitgaven gehandhaafd. (Van Engelse of Franse versies weet ik niets maar die zullen zeker niet aangepast zijn). Wel valt aan te tekenen dat het vrij ongebruikelijk is dat Toonder zulke duidelijk leesbare letters gebruikt in een opschrift. Meestal hanteerde hij ietwat gestileerde vormen waaruit de lezer met goede wil op kon maken wat er ongeveer zou kunnen staan.

Robin Schouten zei

(reactie van Hans van Klinken) Beste Frits, een beetje late reactie van mij, maar je hebt gelijk. Als de NRC het al toen heeft gepubliceerd in deze vorm dan heb ik niet veel in te brengen tegen je argument. Ik moet zeggen dat ik er redelijk blanco in ben gegaan en vervolgens Hans Matla erbij heb gehaald. Later werd ik hierin bevestigd doordat ik een flink aantal nummers van Toondertijd in handen kreeg waar ik werd overrompeld door de hoeveel buitenlandse uitgaven van de beer en de poes die over de aardbol zijn gestrooid. Dan wil je nogal eens gaan theoretiseren en 'police' is dan wel erg voor de hand liggend om tot, zo blijkt, verkeerde conclusies te komen. Leuk dat je reageert. En bij deze heeft de Uitglijer een hele andere invalshoek gekregen en is toch een beetje een Uitglijer gebleven, zoals je zelf aangeeft en daar sluit ik mij graag bij aan.