Uitglijer van jewelste?

Vorige maand kreeg ik van Robin Schouten, eigenaar van dit blog Incognito Comics, deze link op Stripspeciaalzaak.be doorgestuurd wetende dat het onderwerp ons aller interesse heeft. Het betreft een top 75 van de beste Suske en Wiskes die er zijn geproduceerd. Het initiatief komt van de Standaard Uitgeverij die zo wil vieren dat haar troetelvrienden 75 jaar zijn geworden in 2020. Om de lijst samen te stellen vroeg men aan de volgers op social media wat zij het beste verhaal vonden en zo kwam er een hitparade van Suske en Wiske tot stand. Hierbij de lijst.

1. De Schat van Beersel 2. Het Eiland Amoras 3. De Kaartendans 4. De Parel in de Lotusbloem 5. De Gouden Cirkel 6. De 7 Schaken 7. De Ringelingschat 8. De Bronzen Sleutel 9. Angst op de Amsterdam 10. De Raap van Rubens 11. De Apenkermis 12. De Bokkerijders 13. Het Spaanse Spook 14. De Dolle Musketiers 15. Het Dreigende Dinges 16. Het Hondenparadijs 17. De Tuftuf-club 18. De Zwarte Madam 19. De Poenschepper 20. Het Verdronken Land 21. De Efteling-elfjes 22. De Tartaarse Helm 23. Goud voor Rome 24. De Dulle Griet 25. De Koning Drinkt

26. Wattman 27. De Circusbaron 28. Het Zingende Nijlpaard 29. De Krimson-crisis 30. De Krachtige Krans 31. De Spokenjagers 32. Het Sprekende Testament 33. Tedere Tronica 34. Het Drijvende Dorp 35. Jeromba de Griek 36. De Sprietatoom 37. De Texasrakkers 38. Het Gouden Paard 39. De Duistere Diamant 40. De Geverniste Zeerovers 41. De Wolkeneters 42. De Charmante Koffiepot 43. De Hellegathonden 44. De Gekke Gokker 45. De Minilotten van Kokonera 46. De Wilde Weldoener 47. Het Bevroren Vuur 48. De Gezanten van Mars 49. De Kleppende Klipper 50. De Poppenpakker

51. De Stemmenrover 52. De Tamme Tumi 53. De Zingende Zwammen 54. Het Zoemende Ei 55. De Edele Elfen 56. De Koddige Kater 57. De Komieke Coco 58. De Kwakstralen 59. De Sissende Sampan 60. De Toornige Tjiftjaf 61. De Zwarte Zwaan 62. Het Vliegende Bed 63. Lambiorix 64. De Groene splinter 65. De Ruige Regen 66. Het Laatste Dwaallicht 67. Prinses Zagemeel 68. De Gouden Locomotief 69. De Koperen Knullen 70. De Olijke Olifant 71. Beminde Barabas 72. De Knokkersburcht 73. De Stalen Bloempot 74. De Sterrenplukkers 75. Het Delta-duel

Ook 'His Master's Choice'

Nu wil het geval dat mijn stripminnende omgeving collectief van hun stoelen vielen en dan niet vanwege het feit dat sommigen al wat ouder zijn, maar om wat er op de lijst te zien is én de volgorde ervan. Voor we de boel aan motten gaan hakken eerst wat aantekeningen.

Een deel van het genieten ligt voor sommigen in de oude ongekleurde delen. Het liefst de alleroudste Vlaamse uitgaven met het sappige taalgebruik en de wat volks neergezette types. Later is dat veranderd; de taal werd minder Vlaams en de types minder volks. Dat maakt voor die liefhebbers niet uit, want het gros van deze oude uitgaven is qua sfeer en verhalen ongeëvenaard, Daar is men het wel zo'n beetje over eens. Dat is de reden waarom het nog fanatiek verzameld wordt en dat de facsimiles van deze oude antiquarische reeks als warme broodjes over de toonbank gingen, met als gevolg dat deze op hun beurt weer collector items zijn geworden.

Uit de oude serie. Ongeëvenaard volgens kenners. 

Vervolgens kwam de twee kleurenserie ter wereld. Een flinke groep heeft in hun jeugd deze verhalen gelezen en zal hierdoor sterk beïnvloed zijn geworden in het doen van de keuze. Vandersteen heeft toen al zo veel overgelaten aan zijn studio dat je je afvraagt hoeveel invloed hij er op heeft gehad. Maar een zekere grip moet er wel zijn geweest, want niet alleen wordt dit kleine oeuvre in deze nieuwe verschijningvorm in redelijke hoeveelheid genoemd in de lijst, ook de verhalen zijn best sterk en kunnen de tand des tijd goed doorstaan. Een niet te onderschatten criterium natuurlijk als het gaat over samen te stellen ranglijsten. 

Op een enkele titel na vrijwel alle zeer aardig, met een goede grap op zijn tijd en een lekker lopend verhaal.

Dan is er de groep die alleen maar de kleurenversies van de reguliere reeks met rode kaft kent en daar schuilt een tikje het probleem. Alle albums zijn op den duur qua taal en kleur gelijkgetrokken waardoor de kwaliteit en de verschijningvorm van de vroege(re) verhalen eigenlijk geweld werd aangedaan. Ze verliezen zo hun charme.

De hedendaagse kleurenuitgaven zijn vermoedelijk van doorslaand belang geweest in de waardering en dan krijg je boze ogen van de garde die de oorspronkelijk verhalen kent in hun oude jas. Ook het hertekenen dat hier en daar heeft plaats gevonden is een affront voor de connaisseur. Het is alsof je de Zonnebloemen van Van Gogh een andere kleur gaat geven en er nog een paar stokrozen bij plaatst. Zoiets. Dat is de reden waarom Prinses Zagemeel op 67 is terecht gekomen en niet op, pak 'm beet, nummer 3. In elk geval staat het er nog op en dat is niet alle Vanderstenen gegeven.

Om de lijst maar eens aan te vatten. Nummer 2: Het Eiland Amoras. Deze wordt door velen niet gezien als een goede start van het avontuurlijk tweetal. Zeker niet na het ijzersterke begin van Vandersteens carrière met Rikki en Wiske in Chocowakije dat blijkbaar buiten de scoop is komen te liggen van de stemmers.

Buiten mededinging is het eerste Suske en Wiske album, Rikki en Wiske in Chocowakije dat in 1945 in De Nieuwe Standaard werd gepubliceerd.

Vandersteen is het niet eens met die afkeuring, weten we. In een oud televisiemoment van 'In de hoofdrol' (te zien op YouTube) noemt hij deze eerstgeborene zijn lieveling. Ook de social mediavolgers van de uitgeverij zijn het dus met hem eens en zo mag Het Eiland Amoras gloreren op 2. Anderen zouden de voorkeur hebben gegeven aan De Zwarte Madam of De Sprietatoom om zo aan te tonen dat hier de meester zijn tekenpen én zijn vermogen om een verhaal te vertellen optimaal benutte, maar nee; het is Amoras. Over nummer 1 is men over het algemeen het wel redelijk eens, ook al kunnen bepaalde verhalen wedijveren met deze ereplaats, zoals de nr. 8 De Bronzen Sleutel of, we noemen het nog maar eens, nr. 67 Prinses Zagemeel. Maar dan wel in de oude stijl.   

Ook wijzen wij op Wikipedia als we ons gelijk willen halen over de trivialiteit van lijstjes, want dat proberen we aan te tonen. Daar heeft men het over 'klassiek geworden verhalen' die bestaan naast Amoras uit De Vliegende Aap die overigens niet werd genoemd in de lijst, De Ringelingschat (7), De Dolle Musketiers (14), De Zwarte Madam (18) en De Stalen Bloempot (73). Dit geeft aan dat klassiekers niet alle even goed scoren in de samengestelde hitparade, op Amoras na dan. Ook dat is een signaal dat de lijst van een wankele waarheid kan worden beticht. De klassiekers zijn blijkbaar niet heel klassiek meer.

We proberen toch te benoemen wat er uit de top 75 zou moeten. Een willekeurige greep; op nummer 10 De Raap van Rubens; ronduit een zwak verhaal. Op 19 het eerste kleurenalbum; De Poenschepper... gewoon niet leuk. Op 26 Wattman; een verhaal dat je niet uitgelezen krijgt. Op 42 De Charmante Koffiepot, niks aan, terwijl een stripverzamelende vriend deze wel noemt als een hilarisch stripmonument. De Minilotten van Kokonera op 45, ik zou zeggen; mijden. Nummer 56 De Koddige Kater, het gaat wel. En zo is er wel meer dat de wenkbrauwen doet fronsen of deze hoog doen optrekken. 

 Nieuwlichters doen niet mee in de wensenlijst.

Is de lijst daarmee waardeloos? Ach. Willy Vandersteen is Paul Geerts niet, en Geerts is Marc Verhaegen niet. Kortom, iedereen zal zijn fans hebben. Leeftijd is van invloed op de keuze, evenals kennis van de strip, nostalgie, zeldzaamheid, tijdsgeest en zelfs sekse... de eerder aangetoonde trivialiteit van de top 75 wordt juist door die elementen gevoed. Wat dominant is, heerst. En wat te denken van deze schrijverij... ook dat is triviaal in zijn aanval. 

Blijft dat de uitgeverij een aardig poging heeft gedaan wat lijn in de ervaren kwaliteit te brengen binnen de velen uitgaven die Willy's creatie heeft veroorzaakt; naast allerlei afwijkende albums al zo'n 387 verhalen in de reguliere reeks! Frappant is wel dat van de gepubliceerde verhalen van de afgelopen drie decennia de waardering voor onze vrienden op de gepresenteerde lijst meer dan bijzonder laag is. Sterker nog, ze staan er gewoon niet op. Als de waardering voor Suske en Wiske nieuwe stijl zo aantoonbaar is ingezakt dan horen we in de verte de doodsklok over onze papieren vrienden al klinken. Maar ach, je kunt niet eeuwig jong zijn als je 75 bent nietwaar?  (HvK)

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Zijn bijdragen: 
Guus Slim: Kamerlid Piemel, Hergé, Suske en Wiske: De Tartaarse helm, Tintin: Le Sceptre d'Ottokar, Schanulleke (Suske en Wiske), Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2), Suske en Wiske: De Ringelingschat, Uitglijers met dubbele betekenissen?, Uitglijer Guus Slim: Bomaanslag in de bergen, Een speurtocht naar striptekenaar en scenarist Pizarro, De Uitglijers van Eddy Paape, Dan Cooper, De Tartaarse helm (Jeugd Revue), Majesteitelijke Uitglijer, Fournier, Suske en Wiske en Dick Bos, Foute teksten bij onze wereldvermaarde held (Kuifje), Rik overleeft de kogels (Rik Ringers), Hoe geel is een bruine schoen ? (Ton en Tinneke), Je 1e druk Amoras: misschien geen volledige 1e druk, Jansen is de naam (Kuifje), Magda van Tilburg, Hergé als geweten van de wereld, Uitglijer over een Bommeljas, Uitglijer Paul Panter, Uitglijers Suske en Wiske, Jan Kordaat, Buck Danny, Links is niet rechts en andersom (Blake en Mortimer), De Vallei heeft foutjes (Blake en Mortimer), Poederdons in plaats van zwaard (Akim), Uitglijer Sirius door albumuitgave, De Uitglijer die geen Uitglijer is (Jacques Martin), Jerry en Valentin glijen uit (Jerry Spring en Kuifje), Kuifje - Uitglijers in zwart-wit edities, Uitglijer Robbedoes en Kwabbernoot, Vlaams of niet Vlaams, Dupuis glijdt weer eens uit (Jan Kordaat), Marten en Willy glijden uit en Bazooka Joe.