Picten uitglijer in Eric de Noorman

Kresse lijkt een 'zichtbare' Uitglijer te maken en Hubinon valt door de Japanse mand. 

Beiden stripmastodonten hebben veel goeds op hun conto staan. Hans G. Kresse is met name bekend door Eric de Noorman en Victor Hubinon als dé tekenmeester van Buck Danny. Twee onvergelijkbare type strips en even onvergelijkbaar qua tekenstijl en sfeer. Beide worden ferm omarmd door de lezer van De Negende Kunst. Het lijkt er op dat zelfs deze striptekenaars een uitglijer hebben gemaakt. Lijkt! Oordeel zelf. 

De verschillende Picten

Nu heeft Hans Kresse zich evenals Jacques Martin die Alex tekende, verdiept in de geschiedenis van zijn object. Toen hij Eric creëerde waren dat de Noormannen. Nu blijkt niet alle kennis paraat en noteren we bij Kresse op zijn minst een vraagteken als hij twee familieleden opvoert in verhaal 34 van Eric de Noorman, 'De Romeinse helm' (1956) dat voor het eerst verscheen in Het Vaderland als krantenstrip (in Vlaanderen in Het Laatste Nieuws). Eric is aangespoeld met zijn schip op een onbekend stuk land en gaat met wat mannen op jacht voor voedsel. Om een heel lang verhaal kort te maken; zij zien een ruiter over een heuvel aankomen. Op een gegeven moment wordt hem een pijl in de rug geschoten en valt neer. Eric en zijn mannen buigen zich over de jonge man die op de grond ligt en met zijn laatste krachten een Romeinse helm opheft om dan de geest te geven. 

De jonge man kan nog net de helm omhoog houden voor hij het eeuwige gaat bezoeken.

Het is verder voor de Uitglijer niet zo relevant dat de helm een geheim bevat (briefje met een schat) en dat deze jongeman hem uit een vijandelijke kamp heeft teruggejat. Wat wel relevant is is dat Eric door de vader van de jongen wordt opgepakt en zo leren we de verwekker van de dode knaap kennen. Die vader ziet er volledig anders uit dan de jong overledene. Deze man heeft een ruige kop met veel beharing en tekeningen op het gezicht. Dit terwijl de jonge man, zijn zoon, helemaal lelieblank is. Foutje? Dat Kresse zijn werk goed deed vloeit voort uit de  onderstaande tekening. De Picten, want daar gaat het hier om, die aanvankelijk in het huidige Schotse gebied woonden en die we tot de Kelten rekenen, hadden snorren en lang haar. 

Daarnaast zijn het gezicht of andere lichaamsdelen versierd met tekeningen en dat is ook iets van de Kelten. Er is een discussie of het tatoeages zijn, maar uitgaande van de Keltische La Tène-cultuur is beschilderen eerder aan de orde. De benaming Picten zou van Pretini en Ichti komen en dat zou dan weer (be)schilderen betekenen. 

De vader heeft 'oorlogs'-tekeningen. De zoon niet.

Aangezien we weinig weten van deze Keltische stam over de Noordzee wordt dat kleuren op het lijf, zonder enig bewijs, een gebruik voor de krijg genoemd. Als dat zo is dan zou dat betekenen dat de vader in oorlog is. Maar; vader en zoon zijn niet gebrouilleerd en dus moet de zoon ook in oorlog zijn, alleen heeft hij geen kleurtje of tekening op de huid. We kunnen hier wild gaan speculeren; de zoon moet eerst nog rituelen ondergaan voor hij zich mag beschilderen. Of Kresse wilde de zoon er nobel laten uitzien (frappant genoeg lijkt hij op Eric) en pa juist niet, omdat hij vreselijke dingen in petto had voor Eric. Of, als derde optie; de zoon moest niet opvallen in het kamp van de tegenstanders toen hij de helm ging stelen. Tenslotte is er wellicht een stukje drama ingevoegd, omdat het een jonge nobele man betreft die zo jammerlijk sterft. Wanneer die er als een boeman uitziet zou het minder erg lijken. Suggesties te over dus. We komen er zo echter niet uit. Kresse heeft ons verder in het verhaal niet wijzer gemaakt, en dus zitten wij met de prangende vraag waarom de een wel op een vermeende oorlogs-Pict lijkt en de ander niet... een beetje een Uitglijer toch, terwijl 'De Romeinse helm' al met al een zeer lezenswaardig Eric verhaal oplevert. Dat zeker wel. 

Het onbegrijpelijke Japans

Hubinon liet in de beginverhalen van Buck Danny, nipt na de Tweede Wereldoorlog verschenen, hoe de gevechten met de Japanners waren. In deze verhalen wordt een nogal heftig en negatief vijandbeeld neergezet. De tegenstanders worden daarnaast denigrerend aangeduid als Jap of als de 'gelen'. Dat deze oosterlingen veel later nog steeds werden gehaat, bewijst het feit dat ook in de veel latere verhalen én de herdrukken van Buck Danny deze aanduiding nog steeds bon ton is. Laten we hopen dat anno nu de wonden zijn geheeld. Overigens aan beide kanten als je kijkt naar de verwoesting die de Amerikanen hebben aangericht zelfs ná de twee atoombommen, maar dit terzijde. 

Om die beginverhalen een authentiek karakter te geven zijn sommige tekstballonnen met Japans gevuld. Ergens in de jaren 70 werd door een zekere Kousbroek geschreven dat de teksten direct zijn overgenomen van banieren die de Japanse straten sierden. Dat ontlokt komische situaties, als je Japans leest. Zo zou bijvoorbeeld in het plaatje hieronder 'band en garen' kunnen staan. overgenomen van een banier uit een fourniturenwinkel dus.  

Band en garen?

Zo zijn er meer Japanse onderschriften of moeten we zeggen Japansachtig lijkende teksten? We hebben namelijk een aantal plaatjes voorgelegd aan Japanologen, waarvan er een zelfs een tijdje in Japan heeft gewoond. Eigenlijk zeggen allen ' het is te slordig geschreven. Dit is onleesbaar zo'. 

Dat kalligraferen is blijkbaar een vak apart. Wanneer men het niet precies zo opschrijft verliest het zijn betekenis. Wat de genoemde Kousbroek raar genoeg wel kon, kan een expert niet. Het is deze man dus die hiermee een Uitglijer heeft gemaakt?

Hier...

en hier staat dus niets zinnigs.

En ook dit geval blijft het een feit dat de serie Buck Danny bij zowel verzamelaars als nieuwe lezers zeer in de smaak valt. En daar kan een verhaspeld Japans geen afbreuk aan doen. Meer storend is  wellicht de betiteling van de tegenstanders en dat blijft in de herdrukken intact. Een bekend euvel dat we in de Uitglijer regelmatig constateerden van met name de series van de oude stempel. Het scheelt immers geld om geen nieuwe clichés te maken. Daarbij moet worden gezegd dat veel nu ineens niet meer passende wordt gevonden wat 70, 60 of 50 jaar geleden nog gewoon was. We moeten het dan maar zien in de tijdsgeest en zonder schaamte die heerlijke albums lezen, deze Uitglijers negerend. (HvK)

Met dank aan Henk van der Hoek voor de tip over de Picten. 

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.

Zijn bijdragen: 
Guus Slim: Kamerlid Piemel, Hergé, Suske en Wiske: De Tartaarse helm, Tintin: Le Sceptre d'Ottokar, Schanulleke (Suske en Wiske), Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2), Suske en Wiske: De Ringelingschat, Uitglijers met dubbele betekenissen?, Uitglijer Guus Slim: Bomaanslag in de bergen, Een speurtocht naar striptekenaar en scenarist Pizarro, De Uitglijers van Eddy Paape, Dan Cooper, De Tartaarse helm (Jeugd Revue), Majesteitelijke Uitglijer, Fournier, Suske en Wiske en Dick Bos, Foute teksten bij onze wereldvermaarde held (Kuifje), Rik overleeft de kogels (Rik Ringers), Hoe geel is een bruine schoen ? (Ton en Tinneke), Je 1e druk Amoras: misschien geen volledige 1e druk, Jansen is de naam (Kuifje), Magda van Tilburg, Hergé als geweten van de wereld, Uitglijer over een Bommeljas, Uitglijer Paul Panter, Uitglijers Suske en Wiske, Jan Kordaat, Buck Danny, Links is niet rechts en andersom (Blake en Mortimer), De Vallei heeft foutjes (Blake en Mortimer), Poederdons in plaats van zwaard (Akim), Uitglijer Sirius door albumuitgave, De Uitglijer die geen Uitglijer is (Jacques Martin), Jerry en Valentin glijen uit (Jerry Spring en Kuifje), Kuifje - Uitglijers in zwart-wit edities, Uitglijer Robbedoes en Kwabbernoot, Vlaams of niet Vlaams, Dupuis glijdt weer eens uit (Jan Kordaat), Marten en Willy glijden uit, Bazooka Joe, Uitglijer van jewelste? (75 beste Suske en Wiskes), Uitglijer over een getal, Giftige Anaconda's en omgekeerde grap, Uitglijers in Arman en Ilva, Kuifje en Suske en Wiske, Jerom evolutie in Suske en Wiske, Stijlverandering in Suske en Wiske eind jaren 40 al een feit, Munro - Uitglijer in spiegelbeeld, Uitglijers in Donald Duck, Uitglijers Kuifje en Suske en Wiske, Uitglijers roken in strips & Jerom en Uitglijers 't Prinske & Tanguy en Laverdure.