Van zingen tot huiden... wetenswaardigheden, onenigheid en een Uitglijer.
Klaarblijkelijk was Willy Vandersteen een fan van Zuid-Afrikaanse liedjes en dan wel speciaal één; namelijk 'Mama ik wil een man he'. Nee, het is geen Uitglijer als ik 'he' schrijf, terwijl Willy in het Suske en Wiske album 'Bibbergoud' 'heb' schrijft. Dát is namelijk fout. Het oorspronkelijke lied is dus zonder die 'b'. In het Kuifje verhaal Het zwarte goud van Hergé wordt hetzelfde liedje gebezigd en correct weergegeven. Nu heeft het liedje geen relatie met het verhaal. Bij Bibbergoud wel, want deze inheemse schat met één tand, wortelneus en ongeschoren klus zal uiteindelijk Lambik trouwen om te voorkomen dat hij gedood wordt.
 |
| Fout |
 |
| Goed |
Het is nota bene een kinderliedje. In het liedje wordt een Duitser en een Fransman afgewezen door blijkbaar een (zeer?) jonge dame. Ze wil een boerjong; “In een boer zijn arme wil ik le. Dit is mijn plesier met die boerjongkerels hier.” We gaan er vanuit dat dit kinderliedje uit 1921 redelijke naïef is in opzet, maar zou in onze conservatieve tijden zeker tot Kamervragen hebben geleid. Een kind dat graag in de armen ligt van een boerenjongen; kom er maar eens om.
In de periode dat beide tekenaars het lied introduceerden in hun strip was dat na de 2e wereldoorlog waar in Zuid-Afrika de Apartheid net als officiële politiek werd ingevoerd. De keuze voor iets anders vrolijks zou meer kies zijn geweest. Blanke boerenjongens waren overwegend racistisch en zeker in die tijd. Het lied is in een van de vele varianten te beluisteren op YouTube met Mama 'k wil een man hê! door The Kilima Hawaiians als voorbeeld. En denkt u niet te simpel over deze hit, want zelfs de Milanese nachtegaal Bianca Castafiore heeft het in haar repertoire opgenomen.
 |
| Geen opera, zeker niet! |
Het lied heeft niks met de opera te maken, waarin zij zo excelleert met haar fameuze "Haa, ik lach bij 't zien van mijn schoonheid in deez' spiegel". Het is dan ook een raadsel waarom Hergé haar nu specifiek dit Afrikaans liedje laat zingen in Het zwarte goud. Een lied dat Castafiore overigens ook in de latere drukken blijft zingen, evenals haar Indiaanse amateuristische tegenhanger in Vandersteen's Bibbergoud. En zoek niets achter het woord goud dat in beide albumtitels voorkomt. Dat is toeval.
Ook toeval is dat beide albums vlak na elkaar het licht zagen, respectievelijk 1949 en 1950. Maar... Het zwarte goud was al eerder ontstaan, zij het slechts deels en in zwart/wit. Het verscheen namelijk van 28 september 1939 tot 9 mei 1940 wekelijks in Le Petit Vinqtième, een bijlage van het dagblad Le Vingtième Siècle, en in het weekblad Coeurs Vaillants. Deels dus zoals gesteld, want België werd bezet en een stripverhaal met al die Engelse soldaten en militante joden kon natuurlijk niet. Het zwarte goud werd op pagina 26 dan ook onderbroken, Hergé gaat vervolgens aan de slag met het volgende Kuifje avontuur, De krab met de gulden scharen. En aangezien Bianca pas weer in de moderne naoorlogse versie op pagina 46 verschijnt, blijft de bovenstaande stelling intact dat het noemen van het liedjes in die twee strips toeval is.
De Zwaardvis en onenigheid
Wat geen toeval is, is het noemen van de Zwaardvis in het Kuifje album Het zwarte goud. Het slaat op Het geheim van de Zwaardvis van Blake en Mortimer dat werd gemaakt door Edgar P. Jacobs. Reclame in een Kuifje album? Jawel! Waarom ook niet. Het werd tenslotte eerste gepubliceerd in het weekblad Kuifje.
 |
| 1e druk hc. |
 |
| herdruk sc. |
Aanvankelijk werkten Hergé en Jacobs samen aan diverse Kuifje albums. Totdat... “Hergé had me gevraagd om honderd procent met hem samen te werken (aan Kuifje red.). Van mijn kant was ik nogal terughoudend (...). Ik vertelde hem dat ik ermee instemde om bij hem te blijven als we de albums mede konden ondertekenen. De week daarop vertelde hij me dat bij Casterman de verantwoordelijken het daar niet mee eens waren. Sterker nog, ik denk dat het hem dwars zou hebben gezeten”, aldus Jacobs (info van de site frwiki.wiki). Hij startte zijn eigen oeuvre zijnde Blake en Mortimer en publiceerde dat in Kuifje weekblad vanaf september 1946. De weigering om verder aan Kuifje te werken dateert van 27 januari 1947, dus luttele maanden na de eerste publicatie van zijn reeks. Zal dat de woede van Hergé hebben opgewekt?
 |
| Een promotiestunt voor Blake en Mortimer in Kuifje weekblad. Jacobs signeert live je album. |
Jacobs wilde vermoedelijk coûte que coûte zijn naam prominent op albums zien en dat is met Blake en Mortimer uiteraard goed gelukt. Het is zelfs de vraag of Jacobs achteraf toch door was gegaan met Kuifje, ook al zou zijn naam op de cover staan naast die van Hergé. Zijn gecreëerde Engelse heren waren immers zo succesvol dat Jacobs kreeg wat hij wilde en de drang ontstond meer avonturen te tekenen. Beide tekenaars bleven ondanks deze controverse vrienden en Jacobs heeft nog hand- en spandiensten verricht aan bijvoorbeeld Hergé's chromo's. De reclame van Het geheim van de Zwaardvis werd overigens ook meegenomen in de albumeditie van 1950. De relatie tussen het album en het Kuifje weekblad was toen nog redelijk actueel. In de latere herdrukken werd dat minder relevant en daarom is de ballontekst vermoedelijk veranderd. Duidelijk is dat het geen revanchistische actie is geweest van Hergé, anders was de 'reclame' al gesneuveld in de eerste druk van het album (in hard cover).
De huiden zijn niet goed meer
Om af te sluiten met een kanjer van een Uitglijer tonen we een scene uit het Suske en Wiske verhaal Amoris op Amoras uit 1984 door Paul Geerts, de opvolger van Willy Vandersteen. De toren van de kathedraal van Antwerpen dreigt om te vallen. Onze helden gaan op speurtocht en komen bij de funderingen van het gebouw aan. En zie... hier komt een verkeerd educatief element om de hoek kijken.
.jpg) |
| Rotte huiden in Amoris op Amoras. |
De kerk zou op huiden staan. Dat is een gangbare theorie onder leken. Oude gebouwen werden, zo denkt men, gefundeerd met huiden, maar dat is een hardnekkige mare. Er is nog nooit een huid onder wat voor oud gebouw gevonden, in geen enkel land en van welk dier dan ook. De fout zit vermoedelijk in het oude gespelde woord voor heien en dat is huijen of een variant daarvan. (In vroegere tijden was de schrijfwijze niet vastgelegd zoals tegenwoordig dus schreef men naar de klank van het woord). Dat huijen klinkt dus als huiden. En zo is deze fout vermoedelijk in de wereld gekomen. Het 'hoe kan dat' van Sidonia zou in de illustratie zich meer moeten richten op de huiden als aanwezig bouwmateriaal, dan op het verrotten ervan. Die huiden horen daar niet te zijn... Een Uitglijertje van vanjewelste deze bouwkundige misvondst.
Met dank aan Menno Barkema van de Leidse Stripshop voor de Kuifje tips en het illustratiemateriaal ervan.
Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.
Zijn bijdragen:
Guus Slim: Kamerlid Piemel, Hergé, Suske en Wiske: De Tartaarse helm, Tintin: Le Sceptre d'Ottokar, Schanulleke (Suske en Wiske), Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2), Suske en Wiske: De Ringelingschat, Uitglijers met dubbele betekenissen?, Uitglijer Guus Slim: Bomaanslag in de bergen, Een speurtocht naar striptekenaar en scenarist Pizarro, De Uitglijers van Eddy Paape, Dan Cooper, De Tartaarse helm (Jeugd Revue), Majesteitelijke Uitglijer, Fournier, Suske en Wiske en Dick Bos, Foute teksten bij onze wereldvermaarde held (Kuifje), Rik overleeft de kogels (Rik Ringers), Hoe geel is een bruine schoen ? (Ton en Tinneke), Je 1e druk Amoras: misschien geen volledige 1e druk, Jansen is de naam (Kuifje), Magda van Tilburg, Hergé als geweten van de wereld, Uitglijer over een Bommeljas, Uitglijer Paul Panter, Uitglijers Suske en Wiske, Jan Kordaat, Buck Danny, Links is niet rechts en andersom (Blake en Mortimer), De Vallei heeft foutjes (Blake en Mortimer), Poederdons in plaats van zwaard (Akim), Uitglijer Sirius door albumuitgave, De Uitglijer die geen Uitglijer is (Jacques Martin), Jerry en Valentin glijen uit (Jerry Spring en Kuifje), Kuifje - Uitglijers in zwart-wit edities, Uitglijer Robbedoes en Kwabbernoot, Vlaams of niet Vlaams, Dupuis glijdt weer eens uit (Jan Kordaat), Marten en Willy glijden uit, Bazooka Joe, Uitglijer van jewelste? (75 beste Suske en Wiskes), Uitglijer over een getal, Giftige Anaconda's en omgekeerde grap, Uitglijers in Arman en Ilva, Kuifje en Suske en Wiske, Jerom evolutie in Suske en Wiske, Stijlverandering in Suske en Wiske eind jaren 40 al een feit, Munro - Uitglijer in spiegelbeeld, Uitglijers in Donald Duck, Uitglijers Kuifje en Suske en Wiske, Uitglijers roken in strips & Jerom, Uitglijers 't Prinske & Tanguy en Laverdure, Picten Uitglijer in Eric de Noorman, Een tekstuele uitglijer bij Seron, Jeff Hawke de ongewaardeerde en Uitglijer Smurf, Blinkie en de Engelse Dupuis.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
%20-%20Beste%20Wensen%202024.jpg)
